MAGNA CARTA NI MARIA CLARA II

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

MAGNA CARTA NI MARIA CLARA

Ikaduha ug kataposang bahin

Ang pagkahimong balaod sa Magna Carta of Women maoy naghingpit sa kamada sa daghan na kaayong mga lagda sa balaod nga nagtumong sa pagpanalipod sa usa ka Filipina. Halos wala nay laing pangitaon pa ang usa ka babaye kun balaod ang hisgotan. Gikan sa labing pribado niyang pagbati ug pakigrelasyon, hangtod sa tanang kahimtang sa iyang pakiglambigit sa katilingban naa na ang balaod nanalipod kaniya. Klaro na kaayo ang iyang mga katungod lakip ang mga pamaagi nga gilatid aron kini mapanalipdan. Gani ang Magna Carta of Women mismo nagmando pa man sa kongreso nga irepaso ug papason na ang bisan unsang balaod o lagda sa balaod naa pa sa atong sistema nga nagtugot pa sa bisan unsang matang sa pagpihig o kahimtang sa pagpihig sa kababayen-an.

Apan sama sa ubang balaod nga naghatag ug panalipod sa ubang mga pihig ug maluyahong sector ang Magna Carta of Women usa lang ka balaod nga nanginahanglan pag igong katumanan diha sa lig-ong pagpatuman niini sa kagamhanan ingon man sa matinud-anong pagtahod niini sa atong mga lungsoranon. Kay ibabaw niining mga katungod ug proteksyon na pa man gayod nagpabilin ang sukwahi nga kultura ug kinaiya sa atong katilingban nga gustong usbon ug sumpoon niini. Ang dili pa dugay nga hitabo nga naglambigit kang kanhi Ilocos Sur Governor ug karon Deputy National Security Adviser Chavit Singson ug sa iyang gikapuyo nga mipasaka ug sumbong kaniya tungod sa gipasangil nga gihimo niyang pagpamun-og sa naulahi usa ka naghulagway niining maong kahimtang. Gani atubangan sa daw mapagarbohong pag-angkon ni Singson sa pagpamun-og ang iyang mga labaw sa Malacanang, wala gayoy klarong gihimo aron siya mabadlong. Bisan pa kun si Singson gipasanginlan nga migamit sa kahimanan sa iyang buhatan isip Deputy National Security Adviser batok sa iyang nagreklamong kalive in. Hinuon una niini mibuhi pa silag estorya nga dili silang manginlabot sa maong suliran ug dili silang mopahamtang ug disiplina kang Singson kay ang maong panagbangi usa lang ka suliran sulod sa banay o domestic problem. Sa salapi, gahom ug inpluwensa ni Singson mapaabot nga wala gyoy kapaingnan kining kasong gipasaka sa iyang kalive-in.

Dako kaayong salikwaot ang maong kahimtang kay dili pa baya dugay nga gipirmahan mismo ni Presidente Gloria Macapagal Arroyo ang Magna Carta of Women, ug sa iya pang panahon isip babayeng Presidente nahimong balaod human niya approbahi niadtong 2004 ang Anti Violence Against Women and their Children Act kun Anti-VAWC Law. Sa iyang administrasyon nahimong hingpit ang proteksyon sa katungod sa kababayen-an diha sa balaod. Ug siya ang iyang administrasyon pa man gani unta ang manguna aron mapatuman gayod kining maong mga balaod.

Kini nagmatuod lamang nga bisan naa na kining maong mga balaod sa katungod ug proteksyon sa kababayen-an dako pa gyod kaayo ang buluhaton diha sa pagpatuman niini. Ug pagpatuman niini nanginahanglan gayod ug tininuod nga lihuk ug determinasyon sa kagamhanan, sa mga organisasyon ug institusyon nga nahilambigit niini, ingon man mismo sa katilingban

Ning pagkahimong balaod sa Magna Carta of Women unta masugdan na ang hiniusa ug tininuod nga pagpatuman sa tanang mga balaod alang sa kababayen-an. Mag-unsa man kining daghan kaayong mga katungod ug proteksyon kun mismo ang mga buhatan tawo nga gitahasan sa pagpatuman niini walay tininuod nga tumong sa pagpahamtang sa maong balaod. Tingali panahon na nga una sa tanan sa mga banay masugdan pagtudlo ka ang kabataan sa pagrespeto sa kababayen-an. Sulod sa mga panimalay ang mga amahan angay nang makahimo ug panig-ingnan sa ilang mga anak diha sa ilang mga lihok, pulong ug pagpakiglambigit sa ilang mga asawa ug mga kababayen-an sulod sa pamilya. Kun naa may mga lalaki pagkakaron nga dali ra kaayong makapamun-og ug mapakasakit sa mga babaye nga ilang gikarelasyon kini una sa tanan tungod kay sila bikan sa mga banay nga nahimo usab nga dapit ug hulagway sa pagpangabuso ug pagpangdagmal sa kababayen-an.

Ug kay ang pagpangdagmal ug pagpangpihig sa kababayen-an usa na man ka publiko nga kalapasan kinahanglan nga ang mga kasilinganan magsugod na ug panginlabot , pagmaymay , pagbadlong, ug pagsumpo sa mga pagpangdagmal ug pagpangpihig sa mga babaye. Milabay na kadtong mga adlaw diin ang mga kasilinganan nga makadungog ug siyagit sa asawang gidagmalan ug gikolata sa iyang bana moingon lang nga dili angay manghilabot sa maong kasamok kay usa kini ka family affair.Karon ang pagpangdagmal sa mga asawa ug babayeng gikarelasyon base sa balaod usa ka na ka public concern diin ang mga lungsoranon nga nakasaksi niini dunay kaakohan sa pagbadlong o pagtaho ngadto sa mga autoridad.

Ang mga kagamhanan sa barangay nga pagkakaron hilabihan na ka dako ug gahom ingon man buluhaton sa pagpanalipod sa kababayen-an kinahanglang masangkap na gayod sa kahimatngon ug katakos sa pagpanalipod sa mga katungod sa kababayen-an. Sila ang unang ahensya sa kagamhanan nga labing duol sa panghitabo ug naa sa unang kahimtang sa paghatag ug igong panabang ug proteksyon sa kababayen-an.

Ang mga DSWD, Kapolisan ug mga tinugyanan sa balaod ug ang tanang mga hingtungdang ahensya sa kagamhanan unta angay nang mohatag ug tinuod nga pagpatuman ning maong balaod. Kun pakyas man ang pagtaral sa mga tagsala batok sa kababayen-an usa sa hinungdan niini mao ang kahaguka ug kakulang sa tininuod nga imbestigasyon ning maong mga krimen sa ang-ang sa mga kapolisan ug tigpatuman sa balaod.

Ang media makakat-on na unta sa tininuod nga pag-abag alang sa katumanan ning maong mga balaod. Kining maong institusyon dako kaayog ikatabang aron mapahigmata ang katawhan gikan sa dili maayong kultura nga padayong nagtugot sa pagpahimulos ug pagpihig sa kababayen-an. Inay paghulawagway sa kababayen-an isip mga butang sa kahinam sa mga lalaki angay na tingaling sugdan ang paghulagway kanila isip mga tawo nga nga may dignidad, ug katungod sama sa mga lalaki.

Labaw sa tanan ang kababayen-an sa atong nasod mismo makat-on na unta pagtahod sa ilang kaugalingon. Mag-unsa kining mga balaod kun sila mismo magtugot ug dili mobarog ug mogamit niini aron panalipdan ang ilang katungod. Mag-unsa man kining mga proteksyon nga gihatag sa balaod kun sila padayon moluom ug magbakho sa kahadlok atubangan sa mga kahimtang sa pagpanaugdaug nga ilang masinat. Kun sila mismo dili motahod sa ilang kaugalingon.

Legal Information

Pangutana: Kun maabsuwelto ang usa ka opisyal o empleado sa gobyerno nga gipahamtangan ug preventive suspension without pay panahon sa imbestigasyon sa kaso batok kaniya, iya bang makobra ang suweldo nga wala madawat kaniya sa panahon sa maong preventive suspension?

Tubag: Dili. Ang preventive suspension dili silot kundili tipik sa proseso sa husay sa mga bug-at nga mga kasong administratibo diin lig-on ang ebidensya batok sa sinumbong. Maong bisan maabswelto sa desisyon dili gayod makobra sa sinumbong ang suweldong wala niya madawat panahon sa suspension base sa doktrina nga walay swueldo kun walay nagtrabaho kun no work no pay.

SIMPLENG PANIHAPON

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

SIMPLENG PANIHAPON

Ang panihapon maoy usa sa labing tulukibon ug balaanon nga kalihokan sa tawo. Kini nagsimbolo sa gugma,grasya ug pag-inambitay. Gani ang atong Ginoo migamit sa panihapon isip kahimanan aron sa kataposang higayon sa iyang kinabuhi sa kalibotan mahiusa niya ang iyang mga tinun-an, ug mag-inambitay dili lamang sa kalan-on sa lawas, kundili sa kalan-on sa kalag nga mao ang iyang maayong pagtulon-an.

Apan sukwahi ang nahitabo sa panihapon ni Presidente Gloria Macapagal Arroyo , sa iyang banang si Mike Arroyo ug sa ilang duolan sa 30 mga alipores didto sa Le Cirque Restaurant sa New York, USA niadtong miaging Augusto 7. Dili lang kay kadto dili pa mao ang kataposan niyang panihapon, kundili labaw sa tanan kadto nahimong dugang kauwawon sa daotan na kaayong kadungganan sa atong Presidente sulod ug gawas sa atong nasod. Ug inay moani ug maayong impresyon ug pagdayeg sa mga Amerikano, ug magdalag maayong balita sa katawhang Pilipinhon ang pagbisita ni Arroyo sa Amerika nagpadayag ug nagkonpirma lang hinuon kun unsa ka walay ulaw ug buluyagon ang mga namunoan karon sa Pilipinas.

Mismo ang usa sa labing karaan ug establisadong pamantalaan sa Amerika nga mao ang New York Post mao ang unang mitaho ug misaway niini. Giyubit niini si Presidente Gloria Macapagal Arroyo nga matod pa taliwala sa kalisod sa panahon karon ug sa kagutom sa iyang katawhan nakaako pa ug pagasto sa maong gidak-on sa salapi nga mokabat ug 20 ka libo ka dolyar kun hapit mag-usa ka milyon ka pesos sa kuwartang Pilipinhon sa usa lang ka panihapon uban sa iyang entourage sa pagbisita kang Presidente Barack Obama. Kini nahitabo mga 6 ka oras pa lang human masayri ni Presidente Arroyo ug sa iyang grupo ang kamatayon ni kanhi Presidente Cory Aquino, ug samtang nagbangotan ang tibuok nasod sa iyang kamatayon.

Dayag na lang nga ang maong balita gikuninitan ug gisakyan sa media, oposisyon ug mga kaaway sa Presidente dinhi sa atong nasod. Gani nakonpirma pa nga gawas niadtong maong gasto kaayong panihapon duna pay duha ka laing mga panihapon diin halos susamang gidak-on sa salapi ang gigasto sa grupo ni Presidente Arroyo didto sa Amerika. Apan ang mga tigpamababa ni Arroyo dali ra kaayong nakatubag ning maong kontrobersya , dili diha sa pagpanghimakak niini, kundili diha hinuon sa pag-angkon niini ug sa pag-ingon nga walay daotan niadto kay dili man kadto gasto sa President ug usa lang kadto ka simple nga panihapon.

Hinaut nga kining atong lindog karon dili kini sabtaon nga pagpasayon lang sa pagsakay sa kusog kaayong bul-og sa kinabag-an nga nagsaway sa maong mga panihapon. Kita mohimo niining pipila ka mga pamalandong sa maong hitabo kalambigit sa mga konsepto sa balaod nga nahilambigit niini.Kay kita nagtuo nga gawas sa mga isyung politikanhon ug katilingbanon nga nahilambigit niining labing ulahing kontrobersiya nga napandolan ni Presidente Arroyo dunay mga balaod nga angay himoong tamdanan sa iyang kalihokan isip Pamuno sa nasod , ug sa kalihokan sa uban pang mga opisyal ug empleado sa gobyerno, ug bisan pa sa mga pribado ug yanong mga lungsoranon sama kanato.

Una sa tanan ang atong batakang balaod nagmontar ug nagbuot sa kaakohan sa tanang mga opisyal ug empleado sa gobyerno sa pagtamod ug pag-amping sa pagsalig sa katawhan sa ilang buhatan ingon man sa pag-alagad sa katawhan sa labing taas nga matang sa responsibilidad, kaligdong, kamatinud-anon, ug kakugi ug pagbaton sa kinaiya sa pagkamanggiangayon ug pagkabayanihon. Labaw sa tanan kini nagmando kang Presidente Arroyo ug sa tanan nga mga naa sa gobyerno sa pagpuyo ug usa ka yanong kinabuhi.

Ang orihinal nga lagda niini sa iningles nagkanayon:

“Public office is a public trust.Public officers and employees must at all times be accountable to the people , serve them with utmost responsibility, integrity, loyalty, efficiency,act with patriotism and justice and lead modest lives.”

Taliwala sa kalisod ug kagutom sa iyang katawhan diin minilyon na ang nagpuyo sa tumang kagutom ug wala na gayoy kaon. Sa kapakyasan sa pag-abot sa serbisyo sa kagamhanan sa kinabag-an sa katawhang pilipinhon halos malumos na sa kakabos, bisan pa ang yanong pamuot ug konsensya sa usa ka inosenteng tawo masakit sa kasayoran sa maong pag-usik usik. Ang 1 ka milyon ka pesos matod pa makapakaon nag katulo ug makapabuso sa dili momenos 3,000 ka mga pamilyang pilipinhon.

Ug niining tanan dili na gani mahinungdanon ang isyu kun si Presidente Gloria ba gayod ang mibayad, ug kun kuwarta ba sa katawhan ang ilang gigasto. Kay bisan tugotan nga ilang kaugalingon salapi ang gibayad niadtong tanan, ang paghimo sa ingon sa labing tag-as ug puwesto nga mga opisyal usa ka dakong pagtampalas sa ilang batakang kaakohan sa konstitusyon sa pagpuyo ug yanong kinabuhi ug paghimog panig-ingnan sa usa ka yanong kinabuhi. Kay base sa atong konstitusyon sa landong sa demokrasya sila dili mga rayna ug hari kundili mga sulugoon nga kinahanglang kanunayng mag-amping sa pagsalig sa katawhan nga ila untang tahoron ug alagaran. Kining tanan sa makausab pa namatuod nga diay nagpabilin na lang nga patayng letra sa mga pahina sa atong pamalaod.

Ug bisan pa man gani ang atong balaod sibil, ang Civil Code of the Philippines nagdili sa paghimo sa susamang dili makataronganong pag-usikusik, kun thoughtless extravagance” sa panahon sa hilabihan nga kalisod sa katawhan. Ug kun bikil sa balaod ang paghimo sa susamang pag-usikusik sa pribadong salapi sa mga pribadong tawo, mas bastos ug ngil-ad pang tan-awon kun kini himoon sa mga opisyal sa gobyerno nga atong gisaligan sa matarong nga pagdumala ug paghupot sa atong mga buhis.

Si Mahatma Gandhi sa makausa miingon. Poverty is the worst form of violence. Ang kalisod ug kagutom kuno maoy labing pintas nga matang sa pagpasakit. Makauuwaw ang walay konsensyang pagasto sa grupo ni Arroyo sa halos usa ka milyon ka pesos didto sa usa ka nasod nga nasayod ug nagsud-ong sa kalisod ug kagutom sa katawhang Pilipinhon.

Apan tingali ang labing makauuwaw ,salawayon ug makuyaw nga kahimtang niini mao nga pagkakaron padayon pa kitang gidumala niining mga lider kang kansang pagbati ug pangisip hilabihan na kakubalan sa kabuang nga inay mangayog pasaylo sa katawhang Pilipinhon sa dili na malimod nilang kasaypanan, mapagarbohon pang miangkon sa pag-ingon nga kadto simple lang nga panihapon .

Legal Information

Pangutana: Kinahanglan pa ba ang plebisito aron matukod ang usa ka bag-ong distrito sa Kongreso?

Tubag: Dili na. Ang usa ka distrito sa kongreso o legislative district gitukod dili sa tumong nga himoon kining usa ka lokal nga kagamhanan kundili aron lang sa tumong sa representasyon sa usa ka kongresman nga modala sa ilang tingog didto sa kongreso. Maong sahi sa paghimo sa mga probinsya, syudad, lungsod ug barangay nga nanginahanglan pa ug plebisito aron moepekto ang balaod nga nagmugna kanila, wala na kini kinahanglana sa paghimo sa usa ka legislative district.

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM (Ikaduha ug kataposang bahin)

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM

(Ikaduha ug kataposang bahin)

Tin-aw kaayo ang hinungdan ug tumong ngano nga ang Presidential Decree 1083 nagtugot sa mga katawhang muslim nga magdiborsyo ug makigminyo ug makadaghan. Ug kining maong tumong gimantala mismo sa mga letra sa maong balaod diha sa pag-ila sa kinaiyanhon ug lahi nga kustumbre ug tradisyon sa mga kaigsoonan natong muslim, haom sa atong konstitusyon nga naghatag ug bili sa tanang mga kultura, ug tinuhuan ingon man ang panginahanglan nga ang mga kulturanhong mga kumunidad ug katawhan sama sa mga muslim epektibong makatampo sa kalinaw ug kalamboan sa atong nasod. Sa maong mga baroganan nagsumikad ang mga lagda sa Muslim personal law nga nagtugot sa pagpakigbulag ug pagpangasawag makadaghan sa atong mga kaigsoonang muslim.

Ang maong pagsabot ug pagtugot gitagana lang sa balaod niadtong tinuod gayod ug tininuod gayod nga nagsagop ug nagtuo sa tinuhoang muslim. Maong wala gayod tugoti sa maong balaod ang kahimtang diin tungod sa sa kapritso ug kapilyo sa usa ka tawo, magpabunyag siyag Islam aron modugang ug asawa. Ug maong mismo sa mga lagda sa maong balaod nga atong gibatbat sa gula sa miaging semana moaplikar lang ang maong pagtugot sa pagdugang ug asawa kun ang unang kasal usa ka kasal sa pagtuong islam base sa maong balaod. Nungka sa mga kasal sa mga kristiano ug uban pang simbahan. Nungka sa mga kasal nga sibil sama sa gipahigayon atubangan sa Mayor ug sa mga Huwes. Kay sa maong mga kasal ang mga magtiayon mahigot na man sa mga lagda sa atong Kodego Sibil ingon man sa Civil Code ug sa Revised Penal Code nga nagdili ug gani nagsilot man sa buhat sa pagpangasawag sobra sa usa.

Apan ngano man nga taliwala niining tanan hilabihan man gihapon ka daghan sa mihimo niining maong tinonto?. Ngano man nga bisan sa maong mga lagda sa balaod wala may kukahadlok ang daghang mga bilyako nga naminyo sa balaod nga sibil o sa simbahang kristiano nga magpabunyag ug Islam ug dayog pangasawag lain bisan gasiga pa ang mata sa ilang mga kapikas sa kinabuhi.? Ug nganong wala may gikasohan ug nasilotan niining mga tawhana bisan klaro kaayong supak sa balaod ang ilang gibuhat?

Kini dayag na lang nahitabo tungod kay wala may igong kahimatngon kitang katawhan. Mismo ang gahimo niini (wala lay labot sa pipila nga nasayod nang daan) wala gyong kabala unsay sangpotanan ning ilang gihimo base sa balaod. Sila biktima ra usab sa sayop nga pagtuo o lingla sa uban nga ang ilang gihimo subay sa balaod ug walay kuwestiyon. Labaw pa nga ang mga hingsad-an nga mga asawa ug mga anak wala usay kasayoran unsa gayod ang gimbut-an sa balaod sa maong kahimtang. Ni wala usab sila masayod unsay buhaton, ug unsa ang ilang mga katungod. Ug diha sa pagkawalay alamag sa kinabag-ang sa atong katilingban nagsugod na pagkahimong uso niining maong binuang ug pagtampalas sa pilipinhong kaminyoon.

Ang hulga dala niining maong binuang pagamit sa relihiyong islam aron gun-obon ang Pilipinhong kaminyoon tinuod ug hilabihan ka dako. Ug gani nakahimo na kini paglumpag sa daghan na kaayong mga kaminyoon, ug magpadayon paguba sa daghan pa kaayong mga kaminyoon kun dili kini masumpo. Ug wala usay lain nga unang makasumpo niini kundili kadto ra usab mismong mga asawa, bana o mga anak nga biktima ingon man tingali ang mga tawo sa atong mga komunidad.. Hangtod nga sila makat-on pagbarog sa ilang mga katungod aron taralon ang mga mga nakahimo ning maong krimen ug kalapasan sa balaod kini modahan ug tingali molumpag pa ug liboan ka mga pamilya.

Panahon na tingali nga mapitol ug masumpo kining maong binuhatan. Ug panahon na tingali nga sugdan sa mga biktima ug sa mga matarong nga katawhan ning atong katilingban kining tanan. Wala manginahanglan ug dakong salapi aron madala kining mga tawhana sa balaod. Ang mga biktima mahimong muduol sa labing duol nga presinto sa kapolisan ug mopasaka sa krimen nga bigamiya ug dayon itumod ang mga affidavit ug pruyba nga makuha sa imbestigador sa kapolisan ngadto sa fiskalia nga usab usa ka ahensya sa kagamhanan ug wala magsingil ug bayad. Ang fiscal nga unya ang mobarog nga manlalaban sa hingsad-an asawa o nagreklamong lungsoranon sa panahon nga husayon ang kaso sa hukmanan kay siya man ang magrepresentar sa baroganan sa gobyerno diha sa maong husay . Sayon ra kaayong imatuod kining maong krimen. Ang pruyba sa unang kasal nga sibil pinaagi sa marriage contract, dasonan sa laing pruyba diha sa pagpakasal sa ikaduha o sunod pang kasal sa tinuhoang Islam igo na nga basehan aron taralon sa hukmanan ang hingtungdan nga nakalapas. Ug dili baya tiaw ang silot sa balaod niining maong krimen nga bigamy. Hangtod 12 ka tuig nga pagkabilanggo ang mahimong ipahamtang kun mamatud-an kining tanan sa hukmanan.

Ug bisan kining mga tawo nga nagpakabuhi niining dili maayong kalihokan angay usab hatagag leksyon. Dinhi sa Iligan City lang naay usa ka shariah lawyer nga nanguna ning maong raket ug nagpadayon karon sa tinonto sa pag-agni sa mga makabayad kaniya nga magpabunyag ug islam aron bulagan ang ilang kapikas ug mangasawag daghan. Daghan na kaayong mga banay nga gipahilak ning tawhana ug wala pa gayoy makagahom pagreklamo batok kaniya. Kita gahulat nga bisan naa na lay usab nga mobarog ug moreklamo sa dayag batok kaniya ug andam kitang moabag kaniya sa iyang sumbong aron mahukasan kining tawhana sa iyang propesyon pagkaabogado sa mga muslim. Sa iyang gihimo dili lamang kasagrado sa kaminyoon ang iyang gitampalas, mismo ang tinuhoan Islam ang iyang gibutang sa kauwawon.

Sakto gyod ang panultihon. For evil to triumph is for good men to do nothing. Mohari ang kadaotan kun walay himoon ang mga matarong. Ug ning panahon diin mismo ang kasagrado sa balaang pundasyon sa banay ug katilingban mao na ang gihulga ug nabutang sa kakuyaw, tingali angay lang nga kitang tanan kristiano man ug muslim maghiusa sa usa ka kahimatngon, kaigmat ug determinasyon aron badlongon, sumpoon , ug taralon kining maong mga buhat sa pagsablig ug daotang dungog sa relihiyong islam ug sa pagtampalas sa pilipinhong kaminyoon.

Legal Information

Pangutana: Mahimo bang laing tawo gawas sa asawa ang mopasaka ug kaso sa krimen nga bigamy o krimen sa pagpakasal ug lain samtang buhi pa ang asawa o bana sa tagsala?

Tubag: Mahimo. Ang Bigamy giila isip usa ka public crime. Ug tungod kay kini usa man ka public crime dili na kinahanglan nga ang hingsad-an nga asawa o bana mismo ang makapasaka ug sumbong sa tagsala. Si bisan kinsang mabuot ug hingkod nga lungsoranon mahimong mapaka sa maong kaso.

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM

Ang atong pahalipay sa atong kauban nga si Jonesito Saguban sa Bathalad Mindanao sa iyang dili pa dugay nga ordinasyon isip Deakono sa Simbahang Katoliko. Sa salo-salo nga iyang giandam alang sa iyang mga kauban sa simbahan , ug mga higala atong gikauban ang bantogang magsusulat nga si Nong Mar Geocallo kinsa mihangyo kanato nga mogahin ug usa ka serye ning atong lindog aron matin-aw kining isyu sa nauso na kaayong pamaagi sa pagpangasawag daghan sa mga kristianos pinaagi lang sa pagbalik Islam. Bisan pa man tuod kun makapila na kini nato hisgoti sa atong mga sinulat nga libro ug sa atong mga komentaryo sa radio natandog kita sa matinud-anong kaayong hangyo ni nong Mar. Tinuod daghan gyod kaayo karon nga misakay sa maong uso . Gani duna pa kitay mga higala nga mihimo niini. Mga kristianong dagko. Gikasal sa simbahang katoliko u gang uban kanila sa mga kaminyoong sibil. Wala na magkasinabtanay sayon ra kaayong mibulag lagmit ang lalaki ug nangasawag lain, ang uban midugang ug lain. Ang gihimo sayon ra kaayo. Nangitag imam o pare sa islam. Nagpabunyag ug dayong pakasal sa laing babaye pinaagi sa seremonyas sa relihiyong islam. Ug dayon nakaasawa nag kaduha.

Dili lang kay nahitabo kining makausa o makaduha. Sa makadaghan ug liboan na ka higayon sa nagkalainlaing kahimtang kini gihimo. Ug wala gyoy usa sa mga bilyakong mihimo niini nga gikasohan. Ug maong ang kadaghanan nagtuo nga kini subay sa balaod. Gani duna kitay usa ka estudyante nga karon nahimo nang Sharia Lawyer nga nagespecialize niining maong tinonto. Ang iyang mga kliente mga kristianos nga gipangpul-an na sa ilang mga asawa ug bana ug gusto nang mangasawa o mamana ug lain. Ang ilang gihimo inay mopasaka sa langan, gasto ug lisod kaayong kaso sa annulment base sa mga lagda sa Family code of the Philippines, igo lang silang magpabunyag sa relihiyong muslim, unya mopasakag gilayon ug petisyon sa divorce base sa mga lagda sa Muslim Personal laws kun Republic Act 1083. Human makuha ang decree of Divorce gikan sa Sharia Court kun hukmanan sa mga muslim modayog pakasal sa laing babaye ug lalaki . Dali ra kaayo ang maong pamaagi apan dili barato ang singil sa maong abogado sa Sharia. Labing menos P150,000.00 matag kaso ang iyang pabayad.

Makapabalisa gyod tuod ang kahimtang sa daghang kaminyon nga naapektahan. Pagkadaghan intawon sa mga asawa nga sayon ra kaayong gibiyaan ug gidugangan o giilisdan ug lain sa ilang bana nga nanumpa kanilang mag-inunongay ug magmatinud-anon kaniya lamang unsa man ang manghitabo. Samang pagkadaghan sa mga bana nga nabiktima niini ug gibiyaan usab sa ilang asawa nga wala nay amor kanila nga dayog pakigminyo sa balaod sa islam.

Ang labing makapabalisa mao nga nagpadayon kining maong mga binuhatan nga wala gyoy nagbadlong o nagsumpo. Pagkakaron daghan nagtuo nga insakto ug subay sa balaod kining pagbalik islam aron lang makapangasawa o makapamana ug daghan. Walay mireklamo. Ang mga makaluluoyng mga asawa ug bana lakip ang ilang mga anak miluom lang intawon ug walay nahimo samtang ang sagradong kaminyoon nga nagbugkos sa ilang pamilya sayon ra kaayong gibungkag ug gitamakan.

Daghang mga imam ug mga lider sa tinuhoang Islam nga nahilambigit niini. Ang ilang gihimo mao ang pagbunyag sa usa ka kristianong minyo ngadto sa islam unya pag-isyu ug sertipiko alang niini. Unya human kabunyagi moadto dayon sa Shariah Court ug pangayoon ang diborsyo sa ilang kasal nga sibil, kundili man gani dili na makigdiborsyo, modayon lag pakasal sa laing babaye nga magpabunyag pod sa Islam ug didto na kasla ilalom sa relihiyong Muslim. Sa laing bahin duna poy mga maghuhukom sa Shariah nga dali ra kaayong mipakanaug ug diborsyo sa mga nagbalik Islam bisan nasayod sila nga ang kasal nga ilang gibahas dili kasal sa muslim kundili base sa atong balaod sibil, ug sa ubang mga simbahan.

Kining maong pamaagi dakong tinonto ug pagtampalas dili lamang sa kasagrado sa kaminyoon, kundili mismo sa atong mga balaod. Tinuod base sa Presidential Decree 1083 ang mga Muslim nga gikasal base sa maong balaod ug sa pagtuong Islam gitugotan nga mangasawa hangtod sa upat ka asawa, ug gitugotan usab ang divorsyo sa maong balaod sa mga kaminyoon nga gihimo ubos niini. Ang mga muslim nga gikasal sa tinuhoang Islam mahimong magpakasal pag dugang hangtod sa upat ug wala silay tulubagon sa balaod sa Bigamy diha sa Revised Penal Code.

Apan kini usbon nato moaplikar lang sa mga kasal nga Islam ug dili sa mga kasal nga sibil ug kristiano. Kun ang tawo kasal sa usa ka kaminyoon base sa Civil Code o Family Code sa atong nasod mahigot na siya niini ug dili na gayod makahimo pagdugang ug asawa o makadiborsyo sa iyang asawa o bana kay kini gidid-an man sa atong mga balaod sibil. Tin-aw kaayo ang Presidential 1083 sa pagbuot nga kining maong balaod nga nagtugot sa diborsyo ug pagtugot sa asawa moaplikar lang kun Muslim ang bana ug asawa ug ang ilang kasal gipahigayon ubos sa balaod sa islam kun muslim wedding. Dili gyod kini magamit aron bungkagon ang kaminyoon sa mga kristianos ubos sa ilang simbahan ug sa balaod sibil. Ang maong lagda sa Presidential Decree 1083 nagkanayon:

“

Article 13. Application. The provisions of this Code shall apply to all marriage and divorce where both parties are muslims or wherein only the male party is a muslim and the marriage is solemnized in accordance with muslim law or this Code in any part of the Philippines”

Sa sunod nga parapo sa maong lagda sa balaod kini miingon nga bisan gani kun muslim ang usa sa nagminyo sama pananglit kun ang bana muslim apan kristianos ang asawa ug ang ilang gikasal dili kasal sa islam kundili kasal sa huwes, mayor , pare, o uban pang lider sa relihiyon dili gayod moaplikar ang muslim personal laws, kundili ang Civil Code nga nagdili sa diborsyo, ug nagdili sa pagdugang ug asawa o bana o bigamiya or this Code

“ In case of marriage between a muslim ang a non muslim solemnized not in accordance with muslim law, the Civil Code of the Philippines shall apply.”

Dakong supak sa balaod, kriminal nga buhat ang gihimo karon sa daghang mga minyo nga magpakasal ug lain o mobiya sa ilang kapikas tungod lang kay nagbalik Islam. Sa sunod atong hisgotan unsay mga tulubagon sa balaod niining mga tawhana ug unsay angay buhaton sa katilingban aron maundang kini ug mapanalipdan ang kasagrado sa kaminyoon nga nahulga karon tungod niini.

Legal Information

Pangutana: Unsay papel diha sa balaod sa mga opisyales sa barangay diha sa pagpanalipod sa atong kinaiyahan?

Tubag: Ang Republic Act 7160 nga mao ang Local Government Code of 1991 nagmando sa Punong Barangay ug mga kagawad sa Sangguniang Barangay sa pagpanguna diha sa pagpanalipod sa kinaiyahan ug pagpalimpiyo sa palibot sa ilang mga dapit. Sila gihatagan sa balaog ug gahom ingon man buluhaton aron mag-una sa katawhan sa barangay sa mga kalihokan sa tree planting, kampanya batok sa illegal fishing ug uban pang mga illegal nga buhat nga makadaot sa atong kinaiyan.