Saturday, August 22, 2009

SIMPLENG PANIHAPON

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

SIMPLENG PANIHAPON

Ang panihapon maoy usa sa labing tulukibon ug balaanon nga kalihokan sa tawo. Kini nagsimbolo sa gugma,grasya ug pag-inambitay. Gani ang atong Ginoo migamit sa panihapon isip kahimanan aron sa kataposang higayon sa iyang kinabuhi sa kalibotan mahiusa niya ang iyang mga tinun-an, ug mag-inambitay dili lamang sa kalan-on sa lawas, kundili sa kalan-on sa kalag nga mao ang iyang maayong pagtulon-an.

Apan sukwahi ang nahitabo sa panihapon ni Presidente Gloria Macapagal Arroyo , sa iyang banang si Mike Arroyo ug sa ilang duolan sa 30 mga alipores didto sa Le Cirque Restaurant sa New York, USA niadtong miaging Augusto 7. Dili lang kay kadto dili pa mao ang kataposan niyang panihapon, kundili labaw sa tanan kadto nahimong dugang kauwawon sa daotan na kaayong kadungganan sa atong Presidente sulod ug gawas sa atong nasod. Ug inay moani ug maayong impresyon ug pagdayeg sa mga Amerikano, ug magdalag maayong balita sa katawhang Pilipinhon ang pagbisita ni Arroyo sa Amerika nagpadayag ug nagkonpirma lang hinuon kun unsa ka walay ulaw ug buluyagon ang mga namunoan karon sa Pilipinas.

Mismo ang usa sa labing karaan ug establisadong pamantalaan sa Amerika nga mao ang New York Post mao ang unang mitaho ug misaway niini. Giyubit niini si Presidente Gloria Macapagal Arroyo nga matod pa taliwala sa kalisod sa panahon karon ug sa kagutom sa iyang katawhan nakaako pa ug pagasto sa maong gidak-on sa salapi nga mokabat ug 20 ka libo ka dolyar kun hapit mag-usa ka milyon ka pesos sa kuwartang Pilipinhon sa usa lang ka panihapon uban sa iyang entourage sa pagbisita kang Presidente Barack Obama. Kini nahitabo mga 6 ka oras pa lang human masayri ni Presidente Arroyo ug sa iyang grupo ang kamatayon ni kanhi Presidente Cory Aquino, ug samtang nagbangotan ang tibuok nasod sa iyang kamatayon.

Dayag na lang nga ang maong balita gikuninitan ug gisakyan sa media, oposisyon ug mga kaaway sa Presidente dinhi sa atong nasod. Gani nakonpirma pa nga gawas niadtong maong gasto kaayong panihapon duna pay duha ka laing mga panihapon diin halos susamang gidak-on sa salapi ang gigasto sa grupo ni Presidente Arroyo didto sa Amerika. Apan ang mga tigpamababa ni Arroyo dali ra kaayong nakatubag ning maong kontrobersya , dili diha sa pagpanghimakak niini, kundili diha hinuon sa pag-angkon niini ug sa pag-ingon nga walay daotan niadto kay dili man kadto gasto sa President ug usa lang kadto ka simple nga panihapon.

Hinaut nga kining atong lindog karon dili kini sabtaon nga pagpasayon lang sa pagsakay sa kusog kaayong bul-og sa kinabag-an nga nagsaway sa maong mga panihapon. Kita mohimo niining pipila ka mga pamalandong sa maong hitabo kalambigit sa mga konsepto sa balaod nga nahilambigit niini.Kay kita nagtuo nga gawas sa mga isyung politikanhon ug katilingbanon nga nahilambigit niining labing ulahing kontrobersiya nga napandolan ni Presidente Arroyo dunay mga balaod nga angay himoong tamdanan sa iyang kalihokan isip Pamuno sa nasod , ug sa kalihokan sa uban pang mga opisyal ug empleado sa gobyerno, ug bisan pa sa mga pribado ug yanong mga lungsoranon sama kanato.

Una sa tanan ang atong batakang balaod nagmontar ug nagbuot sa kaakohan sa tanang mga opisyal ug empleado sa gobyerno sa pagtamod ug pag-amping sa pagsalig sa katawhan sa ilang buhatan ingon man sa pag-alagad sa katawhan sa labing taas nga matang sa responsibilidad, kaligdong, kamatinud-anon, ug kakugi ug pagbaton sa kinaiya sa pagkamanggiangayon ug pagkabayanihon. Labaw sa tanan kini nagmando kang Presidente Arroyo ug sa tanan nga mga naa sa gobyerno sa pagpuyo ug usa ka yanong kinabuhi.

Ang orihinal nga lagda niini sa iningles nagkanayon:

“Public office is a public trust.Public officers and employees must at all times be accountable to the people , serve them with utmost responsibility, integrity, loyalty, efficiency,act with patriotism and justice and lead modest lives.”

Taliwala sa kalisod ug kagutom sa iyang katawhan diin minilyon na ang nagpuyo sa tumang kagutom ug wala na gayoy kaon. Sa kapakyasan sa pag-abot sa serbisyo sa kagamhanan sa kinabag-an sa katawhang pilipinhon halos malumos na sa kakabos, bisan pa ang yanong pamuot ug konsensya sa usa ka inosenteng tawo masakit sa kasayoran sa maong pag-usik usik. Ang 1 ka milyon ka pesos matod pa makapakaon nag katulo ug makapabuso sa dili momenos 3,000 ka mga pamilyang pilipinhon.

Ug niining tanan dili na gani mahinungdanon ang isyu kun si Presidente Gloria ba gayod ang mibayad, ug kun kuwarta ba sa katawhan ang ilang gigasto. Kay bisan tugotan nga ilang kaugalingon salapi ang gibayad niadtong tanan, ang paghimo sa ingon sa labing tag-as ug puwesto nga mga opisyal usa ka dakong pagtampalas sa ilang batakang kaakohan sa konstitusyon sa pagpuyo ug yanong kinabuhi ug paghimog panig-ingnan sa usa ka yanong kinabuhi. Kay base sa atong konstitusyon sa landong sa demokrasya sila dili mga rayna ug hari kundili mga sulugoon nga kinahanglang kanunayng mag-amping sa pagsalig sa katawhan nga ila untang tahoron ug alagaran. Kining tanan sa makausab pa namatuod nga diay nagpabilin na lang nga patayng letra sa mga pahina sa atong pamalaod.

Ug bisan pa man gani ang atong balaod sibil, ang Civil Code of the Philippines nagdili sa paghimo sa susamang dili makataronganong pag-usikusik, kun thoughtless extravagance” sa panahon sa hilabihan nga kalisod sa katawhan. Ug kun bikil sa balaod ang paghimo sa susamang pag-usikusik sa pribadong salapi sa mga pribadong tawo, mas bastos ug ngil-ad pang tan-awon kun kini himoon sa mga opisyal sa gobyerno nga atong gisaligan sa matarong nga pagdumala ug paghupot sa atong mga buhis.

Si Mahatma Gandhi sa makausa miingon. Poverty is the worst form of violence. Ang kalisod ug kagutom kuno maoy labing pintas nga matang sa pagpasakit. Makauuwaw ang walay konsensyang pagasto sa grupo ni Arroyo sa halos usa ka milyon ka pesos didto sa usa ka nasod nga nasayod ug nagsud-ong sa kalisod ug kagutom sa katawhang Pilipinhon.

Apan tingali ang labing makauuwaw ,salawayon ug makuyaw nga kahimtang niini mao nga pagkakaron padayon pa kitang gidumala niining mga lider kang kansang pagbati ug pangisip hilabihan na kakubalan sa kabuang nga inay mangayog pasaylo sa katawhang Pilipinhon sa dili na malimod nilang kasaypanan, mapagarbohon pang miangkon sa pag-ingon nga kadto simple lang nga panihapon .

Legal Information

Pangutana: Kinahanglan pa ba ang plebisito aron matukod ang usa ka bag-ong distrito sa Kongreso?

Tubag: Dili na. Ang usa ka distrito sa kongreso o legislative district gitukod dili sa tumong nga himoon kining usa ka lokal nga kagamhanan kundili aron lang sa tumong sa representasyon sa usa ka kongresman nga modala sa ilang tingog didto sa kongreso. Maong sahi sa paghimo sa mga probinsya, syudad, lungsod ug barangay nga nanginahanglan pa ug plebisito aron moepekto ang balaod nga nagmugna kanila, wala na kini kinahanglana sa paghimo sa usa ka legislative district.

Saturday, August 15, 2009

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM (Ikaduha ug kataposang bahin)

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM

(Ikaduha ug kataposang bahin)

Tin-aw kaayo ang hinungdan ug tumong ngano nga ang Presidential Decree 1083 nagtugot sa mga katawhang muslim nga magdiborsyo ug makigminyo ug makadaghan. Ug kining maong tumong gimantala mismo sa mga letra sa maong balaod diha sa pag-ila sa kinaiyanhon ug lahi nga kustumbre ug tradisyon sa mga kaigsoonan natong muslim, haom sa atong konstitusyon nga naghatag ug bili sa tanang mga kultura, ug tinuhuan ingon man ang panginahanglan nga ang mga kulturanhong mga kumunidad ug katawhan sama sa mga muslim epektibong makatampo sa kalinaw ug kalamboan sa atong nasod. Sa maong mga baroganan nagsumikad ang mga lagda sa Muslim personal law nga nagtugot sa pagpakigbulag ug pagpangasawag makadaghan sa atong mga kaigsoonang muslim.

Ang maong pagsabot ug pagtugot gitagana lang sa balaod niadtong tinuod gayod ug tininuod gayod nga nagsagop ug nagtuo sa tinuhoang muslim. Maong wala gayod tugoti sa maong balaod ang kahimtang diin tungod sa sa kapritso ug kapilyo sa usa ka tawo, magpabunyag siyag Islam aron modugang ug asawa. Ug maong mismo sa mga lagda sa maong balaod nga atong gibatbat sa gula sa miaging semana moaplikar lang ang maong pagtugot sa pagdugang ug asawa kun ang unang kasal usa ka kasal sa pagtuong islam base sa maong balaod. Nungka sa mga kasal sa mga kristiano ug uban pang simbahan. Nungka sa mga kasal nga sibil sama sa gipahigayon atubangan sa Mayor ug sa mga Huwes. Kay sa maong mga kasal ang mga magtiayon mahigot na man sa mga lagda sa atong Kodego Sibil ingon man sa Civil Code ug sa Revised Penal Code nga nagdili ug gani nagsilot man sa buhat sa pagpangasawag sobra sa usa.

Apan ngano man nga taliwala niining tanan hilabihan man gihapon ka daghan sa mihimo niining maong tinonto?. Ngano man nga bisan sa maong mga lagda sa balaod wala may kukahadlok ang daghang mga bilyako nga naminyo sa balaod nga sibil o sa simbahang kristiano nga magpabunyag ug Islam ug dayog pangasawag lain bisan gasiga pa ang mata sa ilang mga kapikas sa kinabuhi.? Ug nganong wala may gikasohan ug nasilotan niining mga tawhana bisan klaro kaayong supak sa balaod ang ilang gibuhat?

Kini dayag na lang nahitabo tungod kay wala may igong kahimatngon kitang katawhan. Mismo ang gahimo niini (wala lay labot sa pipila nga nasayod nang daan) wala gyong kabala unsay sangpotanan ning ilang gihimo base sa balaod. Sila biktima ra usab sa sayop nga pagtuo o lingla sa uban nga ang ilang gihimo subay sa balaod ug walay kuwestiyon. Labaw pa nga ang mga hingsad-an nga mga asawa ug mga anak wala usay kasayoran unsa gayod ang gimbut-an sa balaod sa maong kahimtang. Ni wala usab sila masayod unsay buhaton, ug unsa ang ilang mga katungod. Ug diha sa pagkawalay alamag sa kinabag-ang sa atong katilingban nagsugod na pagkahimong uso niining maong binuang ug pagtampalas sa pilipinhong kaminyoon.

Ang hulga dala niining maong binuang pagamit sa relihiyong islam aron gun-obon ang Pilipinhong kaminyoon tinuod ug hilabihan ka dako. Ug gani nakahimo na kini paglumpag sa daghan na kaayong mga kaminyoon, ug magpadayon paguba sa daghan pa kaayong mga kaminyoon kun dili kini masumpo. Ug wala usay lain nga unang makasumpo niini kundili kadto ra usab mismong mga asawa, bana o mga anak nga biktima ingon man tingali ang mga tawo sa atong mga komunidad.. Hangtod nga sila makat-on pagbarog sa ilang mga katungod aron taralon ang mga mga nakahimo ning maong krimen ug kalapasan sa balaod kini modahan ug tingali molumpag pa ug liboan ka mga pamilya.

Panahon na tingali nga mapitol ug masumpo kining maong binuhatan. Ug panahon na tingali nga sugdan sa mga biktima ug sa mga matarong nga katawhan ning atong katilingban kining tanan. Wala manginahanglan ug dakong salapi aron madala kining mga tawhana sa balaod. Ang mga biktima mahimong muduol sa labing duol nga presinto sa kapolisan ug mopasaka sa krimen nga bigamiya ug dayon itumod ang mga affidavit ug pruyba nga makuha sa imbestigador sa kapolisan ngadto sa fiskalia nga usab usa ka ahensya sa kagamhanan ug wala magsingil ug bayad. Ang fiscal nga unya ang mobarog nga manlalaban sa hingsad-an asawa o nagreklamong lungsoranon sa panahon nga husayon ang kaso sa hukmanan kay siya man ang magrepresentar sa baroganan sa gobyerno diha sa maong husay . Sayon ra kaayong imatuod kining maong krimen. Ang pruyba sa unang kasal nga sibil pinaagi sa marriage contract, dasonan sa laing pruyba diha sa pagpakasal sa ikaduha o sunod pang kasal sa tinuhoang Islam igo na nga basehan aron taralon sa hukmanan ang hingtungdan nga nakalapas. Ug dili baya tiaw ang silot sa balaod niining maong krimen nga bigamy. Hangtod 12 ka tuig nga pagkabilanggo ang mahimong ipahamtang kun mamatud-an kining tanan sa hukmanan.

Ug bisan kining mga tawo nga nagpakabuhi niining dili maayong kalihokan angay usab hatagag leksyon. Dinhi sa Iligan City lang naay usa ka shariah lawyer nga nanguna ning maong raket ug nagpadayon karon sa tinonto sa pag-agni sa mga makabayad kaniya nga magpabunyag ug islam aron bulagan ang ilang kapikas ug mangasawag daghan. Daghan na kaayong mga banay nga gipahilak ning tawhana ug wala pa gayoy makagahom pagreklamo batok kaniya. Kita gahulat nga bisan naa na lay usab nga mobarog ug moreklamo sa dayag batok kaniya ug andam kitang moabag kaniya sa iyang sumbong aron mahukasan kining tawhana sa iyang propesyon pagkaabogado sa mga muslim. Sa iyang gihimo dili lamang kasagrado sa kaminyoon ang iyang gitampalas, mismo ang tinuhoan Islam ang iyang gibutang sa kauwawon.

Sakto gyod ang panultihon. For evil to triumph is for good men to do nothing. Mohari ang kadaotan kun walay himoon ang mga matarong. Ug ning panahon diin mismo ang kasagrado sa balaang pundasyon sa banay ug katilingban mao na ang gihulga ug nabutang sa kakuyaw, tingali angay lang nga kitang tanan kristiano man ug muslim maghiusa sa usa ka kahimatngon, kaigmat ug determinasyon aron badlongon, sumpoon , ug taralon kining maong mga buhat sa pagsablig ug daotang dungog sa relihiyong islam ug sa pagtampalas sa pilipinhong kaminyoon.

Legal Information

Pangutana: Mahimo bang laing tawo gawas sa asawa ang mopasaka ug kaso sa krimen nga bigamy o krimen sa pagpakasal ug lain samtang buhi pa ang asawa o bana sa tagsala?

Tubag: Mahimo. Ang Bigamy giila isip usa ka public crime. Ug tungod kay kini usa man ka public crime dili na kinahanglan nga ang hingsad-an nga asawa o bana mismo ang makapasaka ug sumbong sa tagsala. Si bisan kinsang mabuot ug hingkod nga lungsoranon mahimong mapaka sa maong kaso.

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

ANG KAMINYOON UG ANG PAGBALIK ISLAM

Ang atong pahalipay sa atong kauban nga si Jonesito Saguban sa Bathalad Mindanao sa iyang dili pa dugay nga ordinasyon isip Deakono sa Simbahang Katoliko. Sa salo-salo nga iyang giandam alang sa iyang mga kauban sa simbahan , ug mga higala atong gikauban ang bantogang magsusulat nga si Nong Mar Geocallo kinsa mihangyo kanato nga mogahin ug usa ka serye ning atong lindog aron matin-aw kining isyu sa nauso na kaayong pamaagi sa pagpangasawag daghan sa mga kristianos pinaagi lang sa pagbalik Islam. Bisan pa man tuod kun makapila na kini nato hisgoti sa atong mga sinulat nga libro ug sa atong mga komentaryo sa radio natandog kita sa matinud-anong kaayong hangyo ni nong Mar. Tinuod daghan gyod kaayo karon nga misakay sa maong uso . Gani duna pa kitay mga higala nga mihimo niini. Mga kristianong dagko. Gikasal sa simbahang katoliko u gang uban kanila sa mga kaminyoong sibil. Wala na magkasinabtanay sayon ra kaayong mibulag lagmit ang lalaki ug nangasawag lain, ang uban midugang ug lain. Ang gihimo sayon ra kaayo. Nangitag imam o pare sa islam. Nagpabunyag ug dayong pakasal sa laing babaye pinaagi sa seremonyas sa relihiyong islam. Ug dayon nakaasawa nag kaduha.

Dili lang kay nahitabo kining makausa o makaduha. Sa makadaghan ug liboan na ka higayon sa nagkalainlaing kahimtang kini gihimo. Ug wala gyoy usa sa mga bilyakong mihimo niini nga gikasohan. Ug maong ang kadaghanan nagtuo nga kini subay sa balaod. Gani duna kitay usa ka estudyante nga karon nahimo nang Sharia Lawyer nga nagespecialize niining maong tinonto. Ang iyang mga kliente mga kristianos nga gipangpul-an na sa ilang mga asawa ug bana ug gusto nang mangasawa o mamana ug lain. Ang ilang gihimo inay mopasaka sa langan, gasto ug lisod kaayong kaso sa annulment base sa mga lagda sa Family code of the Philippines, igo lang silang magpabunyag sa relihiyong muslim, unya mopasakag gilayon ug petisyon sa divorce base sa mga lagda sa Muslim Personal laws kun Republic Act 1083. Human makuha ang decree of Divorce gikan sa Sharia Court kun hukmanan sa mga muslim modayog pakasal sa laing babaye ug lalaki . Dali ra kaayo ang maong pamaagi apan dili barato ang singil sa maong abogado sa Sharia. Labing menos P150,000.00 matag kaso ang iyang pabayad.

Makapabalisa gyod tuod ang kahimtang sa daghang kaminyon nga naapektahan. Pagkadaghan intawon sa mga asawa nga sayon ra kaayong gibiyaan ug gidugangan o giilisdan ug lain sa ilang bana nga nanumpa kanilang mag-inunongay ug magmatinud-anon kaniya lamang unsa man ang manghitabo. Samang pagkadaghan sa mga bana nga nabiktima niini ug gibiyaan usab sa ilang asawa nga wala nay amor kanila nga dayog pakigminyo sa balaod sa islam.

Ang labing makapabalisa mao nga nagpadayon kining maong mga binuhatan nga wala gyoy nagbadlong o nagsumpo. Pagkakaron daghan nagtuo nga insakto ug subay sa balaod kining pagbalik islam aron lang makapangasawa o makapamana ug daghan. Walay mireklamo. Ang mga makaluluoyng mga asawa ug bana lakip ang ilang mga anak miluom lang intawon ug walay nahimo samtang ang sagradong kaminyoon nga nagbugkos sa ilang pamilya sayon ra kaayong gibungkag ug gitamakan.

Daghang mga imam ug mga lider sa tinuhoang Islam nga nahilambigit niini. Ang ilang gihimo mao ang pagbunyag sa usa ka kristianong minyo ngadto sa islam unya pag-isyu ug sertipiko alang niini. Unya human kabunyagi moadto dayon sa Shariah Court ug pangayoon ang diborsyo sa ilang kasal nga sibil, kundili man gani dili na makigdiborsyo, modayon lag pakasal sa laing babaye nga magpabunyag pod sa Islam ug didto na kasla ilalom sa relihiyong Muslim. Sa laing bahin duna poy mga maghuhukom sa Shariah nga dali ra kaayong mipakanaug ug diborsyo sa mga nagbalik Islam bisan nasayod sila nga ang kasal nga ilang gibahas dili kasal sa muslim kundili base sa atong balaod sibil, ug sa ubang mga simbahan.

Kining maong pamaagi dakong tinonto ug pagtampalas dili lamang sa kasagrado sa kaminyoon, kundili mismo sa atong mga balaod. Tinuod base sa Presidential Decree 1083 ang mga Muslim nga gikasal base sa maong balaod ug sa pagtuong Islam gitugotan nga mangasawa hangtod sa upat ka asawa, ug gitugotan usab ang divorsyo sa maong balaod sa mga kaminyoon nga gihimo ubos niini. Ang mga muslim nga gikasal sa tinuhoang Islam mahimong magpakasal pag dugang hangtod sa upat ug wala silay tulubagon sa balaod sa Bigamy diha sa Revised Penal Code.

Apan kini usbon nato moaplikar lang sa mga kasal nga Islam ug dili sa mga kasal nga sibil ug kristiano. Kun ang tawo kasal sa usa ka kaminyoon base sa Civil Code o Family Code sa atong nasod mahigot na siya niini ug dili na gayod makahimo pagdugang ug asawa o makadiborsyo sa iyang asawa o bana kay kini gidid-an man sa atong mga balaod sibil. Tin-aw kaayo ang Presidential 1083 sa pagbuot nga kining maong balaod nga nagtugot sa diborsyo ug pagtugot sa asawa moaplikar lang kun Muslim ang bana ug asawa ug ang ilang kasal gipahigayon ubos sa balaod sa islam kun muslim wedding. Dili gyod kini magamit aron bungkagon ang kaminyoon sa mga kristianos ubos sa ilang simbahan ug sa balaod sibil. Ang maong lagda sa Presidential Decree 1083 nagkanayon:

Article 13. Application. The provisions of this Code shall apply to all marriage and divorce where both parties are muslims or wherein only the male party is a muslim and the marriage is solemnized in accordance with muslim law or this Code in any part of the Philippines”

Sa sunod nga parapo sa maong lagda sa balaod kini miingon nga bisan gani kun muslim ang usa sa nagminyo sama pananglit kun ang bana muslim apan kristianos ang asawa ug ang ilang gikasal dili kasal sa islam kundili kasal sa huwes, mayor , pare, o uban pang lider sa relihiyon dili gayod moaplikar ang muslim personal laws, kundili ang Civil Code nga nagdili sa diborsyo, ug nagdili sa pagdugang ug asawa o bana o bigamiya or this Code

In case of marriage between a muslim ang a non muslim solemnized not in accordance with muslim law, the Civil Code of the Philippines shall apply.”

Dakong supak sa balaod, kriminal nga buhat ang gihimo karon sa daghang mga minyo nga magpakasal ug lain o mobiya sa ilang kapikas tungod lang kay nagbalik Islam. Sa sunod atong hisgotan unsay mga tulubagon sa balaod niining mga tawhana ug unsay angay buhaton sa katilingban aron maundang kini ug mapanalipdan ang kasagrado sa kaminyoon nga nahulga karon tungod niini.

Legal Information

Pangutana: Unsay papel diha sa balaod sa mga opisyales sa barangay diha sa pagpanalipod sa atong kinaiyahan?

Tubag: Ang Republic Act 7160 nga mao ang Local Government Code of 1991 nagmando sa Punong Barangay ug mga kagawad sa Sangguniang Barangay sa pagpanguna diha sa pagpanalipod sa kinaiyahan ug pagpalimpiyo sa palibot sa ilang mga dapit. Sila gihatagan sa balaog ug gahom ingon man buluhaton aron mag-una sa katawhan sa barangay sa mga kalihokan sa tree planting, kampanya batok sa illegal fishing ug uban pang mga illegal nga buhat nga makadaot sa atong kinaiyan.

SINAGOP APAN DILI ADOPTED

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

SINAGOP APAN DILI ADOPTED

May katungod ba nga manunod sa mga kabtangan ug kabilin ang usa ka sinagop ngadto sa nagsagop kaniya nga wala ipaagi sa hukmanan? Mahimo bang magpabayad tungod sa iyang kahago sa pagbantay ug pag-atiman sa nagsagop kaniya?

Si Mr. Bonifacio Loquias sa Ozamiz City mipaabot kanato ning maong pangutana sa usa ka sulat nga nangayo sa atong legal nga tambag kalambigit sa mga butang panulondon. Sa iyang sulat, si Mr. Loquias nagkanayon:
Dear Atty. Ver Quimco;

Misulat ko kanimo pamasin nga mahatagan nimo ug katin-awan kining kalibog nga karon among nasinati tungod ning butang kabilin sa akong igsoon nga gikan ra usab sa among panulondon sa among mga ginikanan. Atty. Ver, may igsoon kung babaye nga dili pa dugay namatay. Naminyo siya kanhi apan wala gyod sila tugahi ug anak sa iyang bana. Hinuon, ang igsoon sa ilang bana mibilin ngadto kanila sa iyang anak nga babaye ug ang maong bata mao nay giila nilang anak. Kini ilang gipaeskuwela hangtod nga nahuman kini sa kursong edukasyon ug karon usa na ka public school teacher.

Bisan tuod sa tanan nga mga public record sa mao nilang sinagop sila ang nabutang nga ginikanan, wala gayoy legal nga adoption nga nahitabo. Gani sa iyang baptismal certificate didto nabutang gyod ang iyang tinuod nga mga ginikanan. Ang mao nilang sinagop nasayod usab niini apan siya nag-antos gihapon sa pagsilbe ug pag-alagad sa akong igsoon sa iyang katiguwang samag iyang ginikanan.

Namatay na lang ang akong igsoon ug wala gayoy legal nga adoption, ug wala usab siyay testament nga gibilin aron ihatag ang iyang mga butang sa iyang sinagop. Usa sa mga butang kabilin sa mao namong igsoon mao ang iyang bahin niinin luna nga amo usab nga nasunod sa among ginikanan. Naghisgot kaming mga igsoon kalabot ning maong butang ug managlahi ang among mga hunahuna. Kung akoy pagbut-on manaa o wala man siyay katungod sa balaod, mas maayong hatagan lang gyod siya sa maayong kabubut-on kay giila baya pod siyang anak sa among igsoon ug naghago baya gyod siya pagbantay kaniya.

Tungod niini palihug saysayi kami Atty. Ver, unsa may balaod niini. May katungod ba siya nga mangayog bahin sa kabilin nga wala man gyoy legal nga adoption nga gihimo ang akong igsoon ngadto kaniya. Igo na ba nga giila siyang anak ug nag-antos siya pagbantay kaniya nga siya makabaton sa maong katungod. Kun dili man mahimo ba siyang makapaningil sa iyang kahago pagbantay sa nagsagop kaniya.

Salamat kaayong daan sa imong pagtagad.

Matinahuron:

Bonifacio Loquias

Salamat kaayo Mr. Loquias sa imong pagsalig ning atong lindog. Ang Civil Code of the Philippines diha sa mga lagda sa pagpanunod sa mga kabilin o Law on Succession, naglimita sa katungod sa pagpanunod niadtong mga legal nga sumosunod o mga legal heirs, ingon man niadtong mga sumusunod nga gihatagan ug katungod sa testament o will nga ibilin sa namatay nga tag-iya. Ang mga legal heirs mao kadtong ginganlan mismo sa balaod sama sa mga anak, asawa ug bana, ug kun walay anak mahimong ang mga collateral relatives sama sa mga igsoon ilhon nga mga sumusunod.

Sa hilisgotan sa mga sumusunod nga mga anak sila naglakip niadtong mga anak sulod ug gawas sa kaminyoon, lakip na sa mga anak nga gisagop sa legal nga paagi nga gitawag ug adoption. Ang legal nga paagi sa adoption mahitabo lamang pinaagi sa usa ka decree o desisyon nga ipakanaug sa usa ka hukmanan human ipasaka ang usa ka petisyon sa nagsagop nga mangayo sa hukmanan nga tugotan siyang nga mosagop sa bata o tawo nga gusto niyang sagopon. Ang maong petisyon husayon sa hukmanan aron masuta kun angay ba gayod nga tugotan nga mosagop ang gustong mosagop . Buot ipasabot usa kini ka kaso nga pagahusayon una sa hukmanan sa dili pa ipakanaug ang desisyon nga nagtugot sa adoption. Diha lamang nga ipakanaug sa hukaman ang desisyon o decree nga magtugot sa adoption nga ilhong legal nga sinagop ang usa ka bata ug makabaton na siyag katungod isip usa ka hingpit nga anak sa nagsagop lakip na ang katungod sa pagpanunod sa iyang kabtangan kun siya mamatay na.

Kun wala moagi sa maong proseso bisan unsa pa nga matang sa papeles dili gayod makahimong legal sa adoption. Ug bisan makapila pa ilha ug isipa nga anak ang usa ka bata, kun walay desisyon sa korte nga magdeklarar nga siya usa na ka adopted child sa nagsagop dili gyod siya makabaton sa katungod sa pagpanunod ug sa uban pang mga katungod sa usa ka adopted child.

Tungod niini base sa mga datus nga imong gihisgotan sa imong sulat wala gayoy katungod bisan gamay ang maong sinagop sa imong igsoon nga manunod sa iyang kabtangan. Kamo nga iyang igsoon maoy dunay hingpit nga katungod niini sanglit wala man siyay mga anak.

Apan wala magpasabot nga tungod kay wala na man siyay katungod sa balaod nga dili na siya mahimong hatagan ug bahin sa panulondon. Gani akong gidayeg ang imong baroganan nga kun mahimo sa inyong kabubut-on na lang hatagan siya ug bahin sa gidak-on nga inyong masabotan isip mga igsoon. Bisan tuod inyo nga mga igsoon ang hingpit nga katungod sa kabilin sa namatay mas maayo nga tan-awon usab nato ang mga isyu sa kaangayan ug paginambitay.

Ang kabilin dili angay ipanghakog. Angay ambit-ambitan. Ug sa pag-ambit-ambit niini dili maayong magpahigot kitag ayo sa balaod sa yuta. Ang paghimo sa ingon nahimong hinungdan sa daghan na kaayong bugno, patay, ug dumtanay dinhi sa kalibotan. Maong mas maayo nga gawas sa mga lagda sa balaod, diha sa pagbahinbahin sa kabilin himong batakang tamdanan sa mga sumusunod unsa man ang kabubut-on sa Diyos nga mao ang tinuod nga tag-iya sa maong butang. Ang Diyos nagmando sa paghatag, pagpaambit, ug dili sa paglinaug, pagkasuwapang ug pagdinalo. Ikaduha, ato usab nga suhiron unsa ang kabubut-on sa namatay nang tag-iya sa kabilin. Kun siya buhi pa unsa kaha ang gusto niyang mahitabo. Wala gayoy tawo nga gustong mag-away ug magbikil ang iyang sumusunod. Ang pagbahin sa butang panulondon angayng himoon sa paagi nga ikahimuot ug dili ikasakit sa namatayng tag-iya niini.

Klaro ang balaod tawo asa taman ang katungod sa panulondon. Apan dili lamang ang balaod sa tawo ang angay tamdan sa isyu sa pagbahin sa panulondon, kundili ang mas taas nga balaod sa atong Magbubuot nga mao ang tinuod nga tag-iya sa maong butang. Kitang tanan lumalabay lang ning kalibotan. Sa usa ka panahon ugma damlag sa madugay ug sa madali ato na usab nga biyaan ang bisan unsa man natong gisunod karon. Kay ang tinuod mao nga unsa man ang atong katungod sa mga kabtangan ug kabiling material, kini dili katungod sa usa ka tag-iya kundili katungod sa usa lang ka piniyalan sa Diyos nga mao ang tinuod nga tag-iya niini. Tag-iya nga mipiyal kanato ning maong mga butang ug bahandi sa tumong nga kini atong magamit sa pagpaambit ug alang sa katumanan sa iyang matuod nga gugma .

Legal Information

Pangutana: May autoridad ba ang Kapitan o Sangguniang Barangay nga motugot bulang ug mga sugal sa barangay:

Tubag: Wala. Ang pagtugot sa mga sugal sulod sa barangay wala mahilakip sa mga gahom nga gihatag sa balaod ngadto sa kagamhanan sa Barangay. Gani ang pagtugot niini mahimong mangahulogan sa kriminal ug administrabo nga tulubagon sa mga opisyal sa barangay nga nagtugot niini.