Saturday, September 13, 2008

MASALIGAN PA BA ANG MGA HUKMANAN?



Kusog kaayong natay-og niadtong miaging semana ang kaligdong sa atong mga hukmanan. Kini nahitabo sa dihang gibalita ang desisyon sa Korte Suprema nga nag-imbestigar sa eskandalo sa paghusay sa mga hurado sa Court Appeals sa kaso sa GSIS batok sa MERALCO...Nakitang sad-an ang lima ka justices, lakip na ang pamunong huwes sa Court of Appeals nga si Presiding Justice Conrado Vasquez, bisan pa ang nagbolabog sa maong anomalia nga si Justice Jose Sabio, suspendido ug duha ka bulan, naunay sa kaugalingong tari sa iyang pag-angkon nga gitawagan siya sa iyang igsoon nga si PCGG Chariman Camilo Sabio aron mopabor sa GSIS. Taktak sa puwesto sa Associate Justice Vicente Roxas , suspendido sa Sabio, gikastigog kasaba sila si Presiding Justice Conrado Vasquez, tungo sa iyang kapakyasan sa paghimog dali nga aksyon aron dili molamay ang maong eskandalo. Sama nga si Associate Justice Bienvinido Reyes, ug Associate Justice Myrna Vidal gikasab-an usab sa maong desisyon sa Korte Suprema sa ilang kapakyasan sa paghimo ug insaktong aksyon ug basta na lang pagpirma sa desisyon bisan wala gain mabasa ang mga argumento diha sa mga memorandum sa mga partido.
Kini ang unang higayon diin mismo diha sa ikaduhang labing taas nga hukmanan sa atong nasod miulbo ang usa ka anomalia nga naglambigit sa daghan nga mga hurado ug lakip ang Presiding Justice mismo.Kun mahinumdoman, nagsugod ang maong kontrobersya sa dihang migawas sa media sa Associate Justice Jose Sabio aron ireklamo ang hana nga pagpanuhol kuno ngadto kaniya ug 10 milyones pesos sa usa ka tawong sinugo sa Meralco nga si Francis de Borja. Ang maong pagbutyag mikuyanap sa uban pang mga isyu lakip na ang pagtawag ngadto kaniya sa iyang igsoon nga si PCGG Chairman Camilo Sabio aron hangyoon siyang dili pirmahan ang desisyon pabor sa Meralco.Didto sa imbestigasyon namatud-an nga ang unang hinungdan sa bikil sa maong mga hurado mao ang ilang pag-inilogay sa pagunit sa kaso sa GSIS ug Meralco.Didto napadayag ang mga kalapasan sa maong mga hurado dili lamang sa mga tamdanan sa husay sa Court of Appeals, kundili labaw pa sa tamdanan mismo sa kaligdong sa ilang trabaho nga mao ang Code of Judicial Conduct. Ug gani wala lamang magtuyok sa mga hurado ang isyu, kundili diha pa mismo sa gihimong maneubra sa mga partido aron makakuha ug pabor nga desisyon.
Samtang daghan ang midayeg sa Korte Suprema sa aksyon niini sa maong anomalia,dili ikalimod nga ang maong eskandalo misablig ug dugang lapok sa hugaw na kaayong dagway sa hustisya sa atong nasod.. Gani ang mga taho ug hulungihong sa pagpangsuborno ug huwes, ug pagpamaligya ug mga desisyon ug order dili na bag-o sa atong pandungog. Dili lamang sa Court of Appeals, bisan sa mga ubos nga mga hukmanan sa nagkalainlaing mga dapit sa atong nasod yano na kaayong madungog ang mga hungihong sa panguwarta sa pipila ka huwes, ug ang pagpanghatag ug suborno ngadto kanila gikan sa mga abogado o mga partido Ug taliwala niini gamay ra kaayo ang gireklamo, ug gikasohan nga mga huwes. Kinsa ba uroy magpatuga ug mangahas. Sa kadako sa gahom ug kalig-on sa koneksyon sa mga huwes walay yanong tawo nga makasayonsayon ug sumbong kanila. Bisan pa gani ang mga abogado mismo nga dunay personal nga kasayoran sa mga pagpangawkaw sa mga huwes nga ilang gikahinagbo igo na lang magbagotbot ug wala gyoy gihimo.Dili gyod tinuod sayon nga moreklamo batok sa usa ka huwes.Ako gani mismo pipila na ka tuig kanhi uban sa akong mga kaubang abogado sa usa ka korporasyon nga nabiktima sa abuso sa duha ka mga huwes dinhi sa Iligan City kanhi mipasaka gayod ug sumbong batok sa maong mga huwes. Apan wala gyod tagda sa Korte Suprema ang among sumbong bisan pa man gisukip na didto ang dili gayod matuis nga kasaypanan sa maong mga huwes.. Ang maong kasinatian amo na lang gidawat isip kinaiyanhong epekto ning komplikado kaayong trabaho sa hustisya.
Apan balik sa desisyon sa Korte Suprema batok sa mga justices nga nahilambigit sa anomalia sa Meralco case kita nagtuo nga dako pa gayod kaayo ang buluhaton aron mapabalik ang pagsalig sa katawhan sa atong mga hukmanan. Sa maong kontrobersya napadayag nga dili lamang ang mga huwes ang mabasol niining tanan. Bisan mismo ang mga partido, ang kagamhanan, ug ang publiko dunay dako nga gikatampong sala aron molamay kining maong korapsyon sa atong mga hukmanan. Kun atong hunahunaon nga bisan ang usa ka korporasyon sa gobyerno nga tin-aw kaayong gipaluyohan sa Malacanang mogamit sa halos tanang gahom sa gobyerno aron lang makuha unsay ilang gusting mahitabo sa kaso. Ang mga tawo nga may kaso, nga girepresentahon ning maong isyu sa MERALCo dako usab kaayong pahat sa pagbasol ning maong suliran.Sayon ra kaayon mosaway sa pagsuborno apan kun kaugalingon nang katungod ang nakataya daghang kanatong mga lungsoranon ang mahikalimot ug dili na mosalig sa balaod, ug ebidensya kundili mogamit gilayon ug kuwarta , koneksyon o relasyon aron maseguro ang usa ka pabor nga desisyon..
Ang kaso sa Meralco ug GSIS naghulagway lang sa dunot na kaayong kahimtang sa hustisya sa atong nasod karon. Hustisya diin kinabag-an sa atong katawhan halos nawad-an na ug pagsalig. Ug kini mao ang usa sa labing makahahadlok nga tilimad-on sa atong umaabot. Asa paingon ang atong nasod. Hangtod kanus-a magpabilin buhi ang atong demokrasya. Ginaingon nga ang atong mga hukmanan mao ang kataposan haligi sa demokrasya. Mapukan man ang pagsalig sa katawhan sa atong mga lider ug mga magbabalod, kun buhi ug ligdong lang ang atong mga hukmanan magpabiling magbarog ang atong nasod kay naa pa may kadangpan nga panalipod sa atong mga hukmanan.
Dalayegon ang askyon nga gihimo sa Korte Suprema sa pagdisiplina sa mga hurado sa Court of Appeals nga nahilambigit sa anomalia sa kaso sa GSIS ug MERALCO. Unta dinhi masugdan nga gayod ang tininuod nga pagpurga sa atong mga hukmanan aron himoon kining dapit sa kaligdong ug kaangayan ug dili sa panguwarta ug panaugdaug. Himoon unta kining pagtulon-an sa daghan pa kaayong huwes nga hangtod pagkakaron nagpahimulos sa ilang puwesto ug naadik na sa suborno. Ug labaw sa tanan, kini magtudlo unta sa atong katawhan ug kagamhanan sa paghimo ug matinud-anon nga baroganan ug mga lakang aron masalbaran ang himalatyong sistema sa hustisya sa atong nasod.

Legal Information
Pangutana: Asa ug unsaon pagpasaka ug sumbong batok sa usa ka huwes nga nakahimog kalapasan sa iyang trabaho;
Tubag; Ang pagsumbong sa mga kalapasan ug kasaypanan sa usa ka huwes mahimong ipasaka ngadto sa Korte Suprema pinaagi sa buhatan sa Court Administrator. Abay niini kun Makita nga dunay unod ang reklamo ipahigayon dayon ang usa ka imbestigasyon ug kun mamatud-an nga sad-an ang Supreme Court base sa gahom niini nga gihatag sa konstitusyon modisiplina sa sinumbong nga huwes, pinaagi sa pagtaktak sa puwesto, pagsuspenso, pagmulta o pagkasaba depende sa gibug-aton sa iyang kalapasan.

No comments: