Daghang gaingon nga ang labing hayayahay nga negosyo mao ang iya sa mga kompanya sa koryente. Kini una sa tanan mao nga kini nga negosyo lagmit monopolia ug walay kompetinsya. Sa usa ka lalawigan, o siyudad usa ra baya gayod ka kompaniya o kooperatiba sa koryente ang hatagag prankisa aron mopahigayon ning maong negosyo. Ikaduha dili lisod ang koleksyon sa balayronon sa konsumante kay tungod sa kadako na sa panginahanglan sa koryente sa atong kinabuhi dili makatugot ang konsumate nga mosinati bisan usa lang kaadlaw nga maputlan ug koryente ug mauna gyod lagmit sa iyang budget ang para sa electric bills.
Kun unsa man kahayay ang negosyo mao usa ka makaluluoy ang konsumante. Una sa tanan kay monopoliya man lagi, wala gyod siyay kapilian. Unsa man ka ngil-ad ang matang sa serbisyo obligado siya magpabilin ug magbagotbot na lang. Maayo pa ang telepono, cellphone, o internet, kay naa pay daghang kompaniya kabalhinan kun dili na ta ganahan sa serbisyo .Halos tanang mga serbisyo ug butang nga atong gipalit ug gikonsumo gawasnon tang moundang ug mangita ug lain nga kompaniya , supplier o tindahan, nungka sa serbisyo sa kompaniya sa elektrisidad. Bisan unsa kini ka madaugdaugon, bisag unsa kangil-ad ang serbisyo niini walay kapilian ang konsumante, kun gusto pa niya nga mogamit ug koryente . Moutong na lang siya ug magpadayon sa kontrata niini.
Kining maong pihig nga kahimtang tali sa kompaniya sa koryente ug sa mga konsumante niini maoy hinungdan nga ang kongreso diha sa paghatag niini ug frankisa sa kompaniya sa koryente mipahamtang ug mga limitasyon sa pagdumala sa maong negosyo. Ug gawas niini dunay mga lagda sa atong mga balaod, ilabi na diha sa atong kodigo sibil nga nga nanalipod sa katungod ni bisan kinsa tawo batok sa pagpangabuso sa ubang tawo o korporasyon bisan sa kahimtang sa pagpangabuso sa pribilihiyo o prankiso diin gipahamtang ang tulubagon pagbayad ug danyos alang sa nabiktima. Gani kung tan-awon ang mga desisyon sa Korte Suprema ug uban pang ubos nga mga hukmanan, daghan na pod nga mga kompaniya sa koryente ang gipabayad ug dagkong danyos tungod lagi sa madaugdaugong binuhatan niini ilabi na diha sa dinalidali ug dili makiangayong pagpamutol sa koryente.
Apan ang kasinatian sa atong hustisya nagpakita nga kining maong balaod luag ug haguka pa kaayo ug wala gyod makapugong sa mga abuso sa mga kompaniya ug kooperatiba sa koryente. Nagpadayon ang mga illegal nga pagpamutol, nagpadayon ang madaugdaugong pagpanangtang sa mga metro sa koryente nga gihimo sa paagi nga daw wala gayoy balaod nga gikahadlokan.
Hinuon, niadtong tuig 2004 ang Energy Regulatory Commission abay sa Artikulo 41, sa Republic Act 9136 kun Electric Power Industry Reform Act, mipakanaug sa regulasyon nga gitawag ug Magna Carta for Electricity Consumers. Kining maong regulasyon nagdeklarar sa mga katungod ug obligasyon sa mga konsumante sa koryente sa tumong nga mapalambo ang serbisyo ug mapanalipdan sila batok sa mga dili maayong binuhatan sa mga kompaniya ug kooperatiba sa koryente. Daghan ang mga katungod nga gideklarar ning maong regulasyon. Naglakip kini diha sa katungod sa maayo, makataronganon nga presyo sa koryente, refund sa meter deposit ;ingon man sa katungod nga masayod sa mga mahinungdanong butang ug kalihokan sa kompamiya nga naglambigit sa serbisyo niini ingon man ang paghugpong ug paghiusa aron isip usa ka kapunungan mapakusog ang ilang pagpanalipod sa ilang mga katungod isip mga consumers. Lakip ning maong mga katungod mao ang mga lagda nga nanalipod sa mga konsumante batok sa dili makiangayong pagpamutol.
Ning atong lindog, atong ipunting ang atong paghisgot niining maong mga katungod batok sa dili makiangayong pagpamutol, kay kini lagmit ang nasinati ug masinati sa konsumante. Gani sa atong pagpanglaban lagmit nga reklamo sa mga konsumante nga miabot kanato kini gyong kalabot sa pagpamutol. Ug kini tungod sa klarong sakit nga epekto niini nga deretso gyong masinati sa hingtungdan diha sa paghikaw kaniya sa elektrisidad. Ang Magna Carta for electricity consumers, naglatid ning maong mga tamdanan ug pagdili ngadto sa mga kompaniya ug kooperatiba sa koryente kalambigit sa ilang mga kalihokan sa pagpamutol:
a. Ang katungod nga pahibaw-on nga putlan siya sa koryente 48 ka oras sa dili pa ipahigayon ang pagputol( Artikulo 17);
b. Ang Articuko 18 usab nagbuot nga dili mahimong mamutol sa adlaw nga holiday, sabado ug domingo, o bisan pa sa Lunes hangtod biernes human sa alas dos, sa hapon, o sa mosunod nga mga kahimtang:
1. Kun usa sa nagpuyo sa balay nagdaot ug nagdepende ang iyang kinabuhi sa usa ka lifesupport system nga gipadagan sa kuryente, kun mopresentar ang konsumante ug usa ka certificate gikan sa usa ka mananambal nga ang pagputol sa koryente maghatag ug kakuyaw sa kinabuhi sa tawo nga gadaot;
2. Kun dunay gihaya nga patay nga usa gyod sa nagpuyo sa balay sa konsumante;
3. Kun dunay pruyba ang konsumante nga wala gyod siya makadawat ug bill, o disconnection notice ;
4. Kun ang konsumante nakadawat ug bulto nga bill sulod sa daghang mga bulan tungod sa kapakyasan sa kompaniya sa koryente sa paghatag kaniya ug binulan nga bill sa iyang balayronon;
5. Kun wala sa iyang panimalay ang konsumante o ang iya ba kahang representante;
6. Kun diha sa akto nga putlan na siya, ang konsumante mohanyag sa iyang bayad ang kinahanglang dili na mopadayon pagputol , dawaton ug resibohan niya ang bayad( Artikulo 19 Magna Carta for Residential electricity consumers;
7. Sulod sa 24 ka oras human pagbayad kinahanglang ikutay gyod pagbalik ang koryente ngadto sa panimalay sa konsumante. ( Artikulo 21 Magna Carta for residential Power Consumers.
Tipik lang kini sa daghan kaayong mga katungod nga gideklarar sa magna Carta for residential Power Consumers, apan ngano nga hangtod pagkakaron daw wala man kini hatagig respeto ug katumanan sa nagkalainlaing mga kompaniya ug kooperatiba sa koryente ning atong nasod?
Ipadayon nato kini sa sunod gula.
Legal Information
Pangutana; Mahimo bang patyon ang usa ka kawatan nga maaktohan sa pagpangawat ug butang sa laing tawo?
Tubag: Dili. Bisan tuod ang atong mga balaod nag-ila sa prinsipyo sa self defense diin ang usa ka tawo nga nanalipod sa iyang kaugalingon sa pagpangatake sa laing tawo mahimong maabsuwelto bisan pa ko mapatay niya ang nangatake kun makiangayon lang ang pamaagi nga iyang gigamit pagdepensa, ug wala siya manguna, lahi ang kahimtang sa kawatan nga masakpan. Wala tugoti sa balaod nga patyon siya gawas kun ang pagkuha sa butang gikaluhaan ug hulga ug atake sa nangawat ngadto sa tag-iya o tawo nga misumpo sa iyang pagkawat. Sa tanang higayon mas bililhon gyod ang kinabuhi sa tawo kay sa bili sa bisan unsang butang.
No comments:
Post a Comment