Saturday, December 6, 2008

PAGPATUMAN SA MAGNA CARTA FOR ELECTRICITY CONSUMERS (Ikaduha ug kataposang parte)

Dili lang ang higpit kaayong mga tamdanan nga nanalipod sa mga konsumante batok sa dili makiangayong pagpamutol ang tin-aw nga gihatag karon sa balaod. Daghan pa kaayong mga katungod nga gideklarar ang Magna Carta for Electricity consumers alang sa mga konsumante. Gimandoan pa gani ang mga kompaniya ug kooperatiba sa electrisidad nga mohatag ug igong kasayoran ug saysay ngadto sa tanang konsumatan diha ilang balayranan ug sa mga sukaranan niini. Mga katungod nga kun tahoron ug respetohan lang unta mabulahan gyod ang kinabag-ang konsumante ug mahimong mas epektibo pa ang serbisyo sa mga kompaniya sa koryente.
Apan subo kaayo nga ang maong mga lagda hangtod pagkakaron wala gyod tumana sa daghang mga kompaniya ug kooperatiba sa koryente sa nagkalainlaing mga dapit sa atong nasod. Ug inay tumanon nagpadayon ug mas midaghan na man noono kaayo ang mga reklamo ug hitabo sa mga tinonto nga pagpamutol. Dungan niini padayong gihikaw ngaJustify Fulldto sa mga konsumante ang kasayoran sa mga kalihokan ug kalamboan ilabi na diha sa balayronon ug ang mga sukaranan niini. Maong kinabag-an usab sa mga konsumante pagkakaron naa naglutaw sa kalibog ug pagkawalay alamag sa mga panghitabo ug sukaranan sa ilang balayronon ug sa mga punto sa padumala sa mga pamaagi sa pagpabayad kanila. Sama nga hangtod pagkakaron kinabag-an sa mga konsumante wala gani masayod unsa gyod ang ilang mga katungod. Kining maong kahimtang naghatag ug dako kaayong kasayon sa pagpahimulos, paglingla, ug pag-abuso kanila. Kinsa may managana sa pagtunob sa katungod sa usa ka tawo nga wala gani masayod sa mao niyang katungod.
Apan bisan pa kun naa ang maong kasayoran ug kahimatngon sa maong mga katungod kadudahan gihapon kun igo na ba ang kasayoran niini nga mosumpo ning maong mga daotang buhat. Kini sa hinungdan nga katungod ra man pod ang gideklarar sa Magna Carta for Electricity Consumers, ug wala man gani maghisgot ug unsang matang sa silot ang ipahamtang kun mamatud-an ang kalapasan niini. Ni usa ka lagda nga naghisgot ug multa o unsa bang silot patagam sa nakalapas nga kooperatiba ug kompaniya sa koryente dili gayod makita sa maong regulasyon. Ug kini igo lang nag-ingon nga ang mga reklamo batok sa kompaniya ug kooperatiba sa koryente pagaimbestigahon sa Energy Regulatory Commission. Wala na gayod kini maghisgot pa ug unsay silot sa mga tagsala.
Sa maong kahimtang nagpabilin nga haw-ang gihapon kaayo ang mga katungod sa mga konsumante sa koryente. Tin-aw na man unta ang Magna Carta for Electricity Consumers nga naghatag niini, apan sa panahon nga supakon kini walay tulubagon nga kriminal ang tagsala nga kompaniya sa koryente. Kay wala may lagda sa balaod nga nagpahamtang ug silot niini. Kun modangop siya sa hukmanan modangop na pod siya pagbalik sa haguka kaayo nga mga lagda sa atong kodego sibil pinaagi sa langan, gasto ug hasol kaayong civil case.
Dinhi makita ang dako kaayong panginahanglan sa paghimo ug dugang balaod aron mahatagan ug ngipon ang Magna Carta for Electricity Consumers. Ug kini buluhaton sa kongreso ug sa local nga mga balay balaoranan. Ug makapahimuot nga ning maong bahin ang local nga kagamhanan sa Iligan nakapasa na ug usa ka ordinansa nga nagpahamtang ug silot pagkabilanggo ug multa ngadto sa kompaniya sa koryente nga makalapas sa mga lagda sa Fairness to electricity consumers ordinance of 2005. Usa ka tuig nga pagkabilanggo ug 5 mil pesos nga multa ang ipahamtang ngadto sa tanang mga opisyal ug tigdumala sa kompaniya sa koryente, ug sa ilang mga ahente, empleado, o mga sinugo nga makahimo ug kalapasan sa mga Magna Carta of Electricity Consumers.
Ang pagpataka lang ug pamutol nga dili mohatag ug pahibalo ug kahigayonan sa konsumante nga makabayad base sa mga tamdanan sa maong regulasyon nga ato nang nahisgotan sa unang parte niadtong miaging gula. Ang kapakyasan sa paghatag ug pahibalo ug inpormasyon sa mga konsumante sa tukmang kahimtang, gidak-on ug kausaban sa ilang balayronon, ug uban pang mga kalapasan kun gihimo kini sa usa ka kompaniya sa koryente dinhi sa Iligan giila na nga usa ka kriminal nga buhat. Ang himoon sa biktima mao lang ang pagpirma ug usa ka affidavit uban sa iyang mga testigos ug ipasaka kini sa buhatan sa fiscal aron human sa imbestigasyon kun makita nga dunay igong pruyba o probable cause iduso kini sa hukmanan aron didto taralon ang tagsala nga opisyal, tigdumala o empleado sa kompaniya sa koryente. Pagkakaron pinaagi sa pag-abag sa Call for Justice, napasaka na sa fiskalia dinhi ang usa ka kasong kriminal batok sa Presidente sa Iligan Light and Power Corporation nga si Mr. Ralp Casino, ang kontraktor niini nga si Joseph Romano, ingon man kang Atty. Joey Fabrigar ang Administration Manager sa maong kompaniya sa koryente. Gipaabot nga daghan pang mga biktima ang mosunod pagpasakag sumbong tungod kay hilabihan na man ka daghan sa mga reklamo sa kalapasan sa Iligan Light and Power Corporation kun ILPI.
Hinuon, tungod kay ang usa ka ordinansa sama sa Fairness to Electricity Consumer’s Ordinance usa man ka local nga balaod sa Iligan, ang epekto ug ngipon niini nia ra usab taman sa teritoryo ning maong siyudad. Kun himoon ang maong kalapasan sa laing dapit, dili gayod magamit ang silot sa maong ordinansa. Mao man gani nga ang nagpasiugda niini nga si Konsehal Moises Dalisay sa usa ka higayon nga ato siyang gikahinabi nangandoy nga duna untay kongresman ug senador nga makapasaka ug nasodnong balaod aron mahatagan ug epekto kining maong ordinansa ug masilotan ang mga kalapasan sa Magna Carta for Electricity Consumers sa tanan gayong dapit sa atong nasod. Dili kini dali himoon kay nasayod kita sa pamaagi ug proseso sa pagpanday ug balaod. Apan tingali, mentras tanto mahimong molihok ang ubang mga Sanggunian sa ubang mga lalawigan, siyudad, ug lungsod aron pinaagi sa ilang kaugalingong ordinansa sagopon ug sundogon kining maong ordinansa sa Iligan ug mahimo nang kasong kriminal ang mga kalapasan sa mga katungod sa mga konsumante sa koryente sa ilang mga dapit.
Supak sa balaod. Pagyatak sa katungod natong mga konsumante ang mga kalapasan sa Magna Carta for Electricity Consumers. Apan hangtod nga naay local ordinansa sama dinhi sa Iligan o balaod sa kongreso nga magpahamtang ug silot niini, magpabilin kini nga dayan dayan ug dili gayod respetohan ug tumanon sa mga kompaniya ug kooperatiba sa koryente.

Legal Information
Pangutana: Unsay sukaranan sa gahom sa usa ka local nga kagamahanan sa lalawian, siyudad, lungsod o barangay sa paghimo ug ordinansa aron pahamtangag silot ang usa ka kalapasan sa balaod o daotang buhat?
Tubag: Base sa mga lagda sa Section 61 sa Republic Act 7160 kun Local Government Code of 1991, ang mga local nga kagamhanan sa mga lalawigan, siyudad, lungsod ug barangay gihatagan ug gahom sama sa gahom sa kongreso aron panalipdan, alagaran, ug ipalambo ang kaayohan, kaluwasan, panglawas, o interes sa kinabag-ang katawhan pinaagi sa paghimo ug mga ordinansa nga mohimog latid o silot sa mga buhat nga gidid-an niining buhaton abay sa maong tumong. Mao kini ang lagda nga gitawag ug General Welfare Clause.Dinhi gihatag sa kongreso ang gahom sa paghimog balaod aron kapanalipdan ang kinabag-an sa katawhan nga gitawag ug police power.

No comments: