Gikinahanglan ba sa nagsumbong nga biktima ang testigo o mga testigo nga modason sa iyang reklamo aron mapamatud-an ang iyang reklamo sa barangay o sa hukmanan? Madawat ba ang sumbong kun walay testigo nga modason sa testimonio sa biktima. Usa kini sa mga pangutana dala sa sulat sa usa ka magbabasa nga atong nadawat niadtong miaging semana. Ang maong sulat nagkanayon:
Dear Atty. Ver Quimco:
Ang akong anak biktima sa usa ka krimen. Niadtong miaging bulan atol gayod sa bisperas dinhi sa among dapit gihanaan siyag pasakit sa usa ka grupo. Midagan siya ug gigukod pa gayod ug gipabuthan sa usa kanila nga may dalang pusil . Maayo na lang gani nga wala siya maigo. Nailhan niya ang tanan kanila. Wala mi maglangan amo dayong gireklamo sa barangay.
Sa husay sa barangay dunay pipila sa mga suspetsado ang nangayo ug pasayloa ug kini mapasayloong gidawat sa akong anak. Apan ang ilang pangulo wala gyod moangkon ni mangayo ug pasaylo. Gani maisogon pa kaayo kining mihagit nga atubangon ang kaso bisan asa. Wala pa matapos ang husay sa barangay ug gitakda ang laing pag-atubangay kay naningkamot pa man gyod ang lupon nga maareglo kami. Apan ila kaming giingnan nga mag-andam na lang ug testigos.
Maong among gihangyo kadtong among mga silingan nga nakakita sa hitabo nga manestigos apan midumili sila kay maikog ug nahadlok ilabi na nga purok president ang usa s mga sinumbong. Wala gyoy bisan usa nga testigos nga andam mamahayag kun unsay nahitabo aron palig-onon ang sumbong sa akong anak.
Unsa may mahitabo ning maong kaso Atty. Ver? Madismiss ba kini sa barangay nga wala man mi testigo. Ang akong anak nakaila man ug mismo bugtong saksi nga mobarog sa gihimong krimen batok kaniya dili na ba diay siya mahimong makapadayon kun wala testigo nga modason sa iyang sumbong.
Palihug tubaga ug tin-awa kining akong mga pangutana ning imong lindog sa bisaya.
Salamat ug maayong pasko.
Matinahuron:
Nelly.
Salamat kaayo nelly sa imong pagsalig. Una sa tana gusto kung tin-awon ang iyang pangutana kalambigit sa kahimtang sa kaso sa imong anak sa lupon sa inyong barangay. Dili kini madismiss kun wala siyay mapresenta nga testigo sa husay sa lupon. Gani dili angay nga magdala ug testigo ug wala tugoti ang lupon sa barangay nga maminaw sa mga testigo o modawat ug mga ebidensya. Ang inusab nga mga lagda sa Barangay Justice Law kun Presidential Decree 1508 naghatag ug gahom sa Kapitan o sa pangkat sa lupon sa pagtabang sa mga nagkabanging partido sa kaso nga ilang gihusay isip mga tigpataliwala o mediators. Sa maong kahimtang dili sila sama sa huwes nga maminaw sa mga testigo o modawat ug mga ebidensya aron mohukom base sa ebidensya.
Sa husay sa barangay dili gyod angay nga pasultihon ang mga testigo. Kay ang paghimo sa ingon makapasamot lang sa kasamok. Ang mga partido lang ang pasultihon ug tabangan nga magkauliay ug kun dili gyod sila magkasinabtanay walay laing mahimo ang lupon ug dili kini makahimo ug desisyon sa kaso. Sama nga wala usay gahom ang barangay sa pagdismiss sa kaso kun walay testigo ang nagsumbong. Kun mapakyas ang paningkamot aron maareglo ang himoon sa barangay lupon mao ang pag isyu sa Certication to File Action aron tugotan na ang nagsumbong nga mopasaka sa sumbong didto sa hukmanan.
Sa pangutana kun gikinahanglan ba gayod ang testigo nga modason sa reklamo sa nagsumbong kini matubag kun unsa kalig-on ang panestigos sa nagsumbong mismo. Sa ato man gong sistema sa husay sa mga kasong kriminal, ang nagsumbong giila nga mao ang nag-una nga testigo. Gitawag siyag complaining witness. Ang tinuod man god nga nasad-an sa krimen mao man ang gobyerno una sa tanan nga mao ang nagdumala sa balaod, ug ang biktima giila lang nga testigo ug iyang interes naa diha sa danyos ug kadaot nga iyang nahiagoman tungod sa krimen. Sa laktod nga pagkasulti ang biktima mismo giila nga testigo sa kasong kriminal ug kun sa husay siya makapanestigos ug tuhoan sa hukmanan ang iyang pamahayag ug kini makapamatuod na sa gipasangil nga krimen diin siya ang biktima, dili na kinahanglan ang uban pang mga testigo .
“Evidence is weighed, not numbered”. Dili gibase sa gidaghanon kundili sa gibug-aton sa evidensya ang pagmatuod sa kaso. Usa kini sa mga batakang prinsipyo sa balaod sa ebidensya ug tungod niini gawas kun gimando sa balaod ang panginahanglan sa gidaghanon sa testigo sama pananglit sa krimen sa treason diin ang Revised Penal Code nagbuot sa gitawag nga two witness rule, ang bugtong pamahayag sa nagsumbong nga biktima kun kini nagsaksi ug naghulagway sa tibuok kamatouran sa krimen ug katuhoan sa hukmanan, igo na nga makapadaug sa kaso. Ug walay gahom ang mga imbestigador o hukmanan sa dili pagdawat sa sumbong tungod lang ka yang nagsumbong lang ug walay laing testigo nga modason kaniya.
Hinuon sa kagamay ning maong kaso maayong bukas gayod ang anak ni Nelly sa mga sugyot ug kahigayonan sa pag areglohay diha sa barangay. Dili sayon ug dali ang buruka sa hukmanan karon ug ang kalangan, gasto ug kahasol nga masinati sa langan, ug kuti kaayong buruka dili gayod kabugtian sa bisan unsa maong angay lang gyod nga likayan kun mahimo lang.Apan sa panahon nga mahurot ug mapakyas ang maong mga paningkamot, iya gayod sa anak ni Nelly ang katungod sa pagdangop sa hukmanan aron didto pangitaon ang hustisya sa nahitabo nga salaod batok kaniya.
Pangutana: May gahom ba ang gobyerno sa barangay sa paghatag ug autoridad nga modala ug pusil ang CVO niini?
Tubag: Wala. Bisan tuod ang Republic Act 7160 nagtugot sa mga Punong Barangay o Barangay Captain nga magdalag armas diha sa ilang mga teritoryo, wala gyod kini magtugot ni ang bisan unsa balaod wala gyod magtugot o maghatag ug autoridad sa kagamhanan sa barangay o sa kapitan nga mohatag ug autoridad sa CVO niini aron modalag armas. Ang gahom sa pagtugot nga mahupot ug magdala ug armas iya lang sa PNP, ug wala kini diha sa Barangay.
Dear Atty. Ver Quimco:
Ang akong anak biktima sa usa ka krimen. Niadtong miaging bulan atol gayod sa bisperas dinhi sa among dapit gihanaan siyag pasakit sa usa ka grupo. Midagan siya ug gigukod pa gayod ug gipabuthan sa usa kanila nga may dalang pusil . Maayo na lang gani nga wala siya maigo. Nailhan niya ang tanan kanila. Wala mi maglangan amo dayong gireklamo sa barangay.
Sa husay sa barangay dunay pipila sa mga suspetsado ang nangayo ug pasayloa ug kini mapasayloong gidawat sa akong anak. Apan ang ilang pangulo wala gyod moangkon ni mangayo ug pasaylo. Gani maisogon pa kaayo kining mihagit nga atubangon ang kaso bisan asa. Wala pa matapos ang husay sa barangay ug gitakda ang laing pag-atubangay kay naningkamot pa man gyod ang lupon nga maareglo kami. Apan ila kaming giingnan nga mag-andam na lang ug testigos.
Maong among gihangyo kadtong among mga silingan nga nakakita sa hitabo nga manestigos apan midumili sila kay maikog ug nahadlok ilabi na nga purok president ang usa s mga sinumbong. Wala gyoy bisan usa nga testigos nga andam mamahayag kun unsay nahitabo aron palig-onon ang sumbong sa akong anak.
Unsa may mahitabo ning maong kaso Atty. Ver? Madismiss ba kini sa barangay nga wala man mi testigo. Ang akong anak nakaila man ug mismo bugtong saksi nga mobarog sa gihimong krimen batok kaniya dili na ba diay siya mahimong makapadayon kun wala testigo nga modason sa iyang sumbong.
Palihug tubaga ug tin-awa kining akong mga pangutana ning imong lindog sa bisaya.
Salamat ug maayong pasko.
Matinahuron:
Nelly.
Salamat kaayo nelly sa imong pagsalig. Una sa tana gusto kung tin-awon ang iyang pangutana kalambigit sa kahimtang sa kaso sa imong anak sa lupon sa inyong barangay. Dili kini madismiss kun wala siyay mapresenta nga testigo sa husay sa lupon. Gani dili angay nga magdala ug testigo ug wala tugoti ang lupon sa barangay nga maminaw sa mga testigo o modawat ug mga ebidensya. Ang inusab nga mga lagda sa Barangay Justice Law kun Presidential Decree 1508 naghatag ug gahom sa Kapitan o sa pangkat sa lupon sa pagtabang sa mga nagkabanging partido sa kaso nga ilang gihusay isip mga tigpataliwala o mediators. Sa maong kahimtang dili sila sama sa huwes nga maminaw sa mga testigo o modawat ug mga ebidensya aron mohukom base sa ebidensya.
Sa husay sa barangay dili gyod angay nga pasultihon ang mga testigo. Kay ang paghimo sa ingon makapasamot lang sa kasamok. Ang mga partido lang ang pasultihon ug tabangan nga magkauliay ug kun dili gyod sila magkasinabtanay walay laing mahimo ang lupon ug dili kini makahimo ug desisyon sa kaso. Sama nga wala usay gahom ang barangay sa pagdismiss sa kaso kun walay testigo ang nagsumbong. Kun mapakyas ang paningkamot aron maareglo ang himoon sa barangay lupon mao ang pag isyu sa Certication to File Action aron tugotan na ang nagsumbong nga mopasaka sa sumbong didto sa hukmanan.
Sa pangutana kun gikinahanglan ba gayod ang testigo nga modason sa reklamo sa nagsumbong kini matubag kun unsa kalig-on ang panestigos sa nagsumbong mismo. Sa ato man gong sistema sa husay sa mga kasong kriminal, ang nagsumbong giila nga mao ang nag-una nga testigo. Gitawag siyag complaining witness. Ang tinuod man god nga nasad-an sa krimen mao man ang gobyerno una sa tanan nga mao ang nagdumala sa balaod, ug ang biktima giila lang nga testigo ug iyang interes naa diha sa danyos ug kadaot nga iyang nahiagoman tungod sa krimen. Sa laktod nga pagkasulti ang biktima mismo giila nga testigo sa kasong kriminal ug kun sa husay siya makapanestigos ug tuhoan sa hukmanan ang iyang pamahayag ug kini makapamatuod na sa gipasangil nga krimen diin siya ang biktima, dili na kinahanglan ang uban pang mga testigo .
“Evidence is weighed, not numbered”. Dili gibase sa gidaghanon kundili sa gibug-aton sa evidensya ang pagmatuod sa kaso. Usa kini sa mga batakang prinsipyo sa balaod sa ebidensya ug tungod niini gawas kun gimando sa balaod ang panginahanglan sa gidaghanon sa testigo sama pananglit sa krimen sa treason diin ang Revised Penal Code nagbuot sa gitawag nga two witness rule, ang bugtong pamahayag sa nagsumbong nga biktima kun kini nagsaksi ug naghulagway sa tibuok kamatouran sa krimen ug katuhoan sa hukmanan, igo na nga makapadaug sa kaso. Ug walay gahom ang mga imbestigador o hukmanan sa dili pagdawat sa sumbong tungod lang ka yang nagsumbong lang ug walay laing testigo nga modason kaniya.
Hinuon sa kagamay ning maong kaso maayong bukas gayod ang anak ni Nelly sa mga sugyot ug kahigayonan sa pag areglohay diha sa barangay. Dili sayon ug dali ang buruka sa hukmanan karon ug ang kalangan, gasto ug kahasol nga masinati sa langan, ug kuti kaayong buruka dili gayod kabugtian sa bisan unsa maong angay lang gyod nga likayan kun mahimo lang.Apan sa panahon nga mahurot ug mapakyas ang maong mga paningkamot, iya gayod sa anak ni Nelly ang katungod sa pagdangop sa hukmanan aron didto pangitaon ang hustisya sa nahitabo nga salaod batok kaniya.
Legal Information
Pangutana: May gahom ba ang gobyerno sa barangay sa paghatag ug autoridad nga modala ug pusil ang CVO niini?
Tubag: Wala. Bisan tuod ang Republic Act 7160 nagtugot sa mga Punong Barangay o Barangay Captain nga magdalag armas diha sa ilang mga teritoryo, wala gyod kini magtugot ni ang bisan unsa balaod wala gyod magtugot o maghatag ug autoridad sa kagamhanan sa barangay o sa kapitan nga mohatag ug autoridad sa CVO niini aron modalag armas. Ang gahom sa pagtugot nga mahupot ug magdala ug armas iya lang sa PNP, ug wala kini diha sa Barangay.
No comments:
Post a Comment