PANALIPDI ANG MGA KABUS. PANALIPDI ANG BALAOD.

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

PANALIPDI ANG MGA KABUS. PANALIPDI ANG BALAOD.

Sa iyang pambukas nga pakigpulong didto sa 12^th IBP National Convention of Lawyers, si Chief Justice Renato Puno mipalanog sa usa ka bug-at kaayong hagit sa mga abogado sa atong kapanahonanan karon. Ang pagbarog uban sa mga kabus batok sa tanang matang sa pagpahimulos ug pagpanaug-daug. Ang pagpanalipod sa gahom sa balaod batok sa mga pagtuis ug pagtampalas sa hustisya.

Kalipay nato nga nakahigayon pagtambong ug nahimong usa sa kapin kun kulang 2,300 ka mga abogado sa tibuok nasod nga mitambong sa maong panagtigom nga gipahigayon didto sa Bacolod City niadtong Marso 26, ngadto sa 27. Ug didto atong gikahimamat ang ubay ubay na natong mga higala ug kaila, ingon man gikaila pa lang nga mga igsoong abogado sa nagkalainlaing dapit sa nasod. Gani nadasig kaayo kita sa timbaya sa pipila sa atong mga kaubang abogado, usa kanila si Atty.Benjamin Galindo sa Misamis Occidental nga miingon nga dili gyod siya mosipyat pagpalit sa senemanang hulad sa Bisaya aron lang mabasa kining atong lindog. Gikauban niya didto ang daghan pa kaayong mga abogado sa Misamis Occidental pinangulohan ni Atty. Rudy Pactolin, ang ilang IBP Chapter President, ingon man usab sa akong dekano sa tulunghaan sa balaod nga akong giisip isip ikaduhang amahan, si retired Judge Ceferino T. Ong.

Makapahinuklog ang mga pamahayag ni Chief Justice Renato Puno. Ug klaro nga kini haom kaayo sa mga panghitabo sa atong nasod pagkakaron. Kinsa pa man tuod ang nagagunit sa labing dakong kaakohan aron panalipdan ang walay ikasukol ug gipahimuslang katawhan, dili ba mismo ang mga manlalaban. Dili ba sila man ang misaad niini diha sa ilang panumpa sa propesyon o lawyers oath, ug kini usa sa mga nag-unang mga kamandoan diha sa Code of Professional Responsibility sa mga abogado. Angay lang ug kinahanglan gayod kining himoon.

Usa ka bantogang magsusulat sa Englatiera nga si Oliver Godsmith makausa namahayag –“ Laws Grinds the Poor. The Rich Rules the Law” Kini makita sa hulagway sa hustisya sa atong nasod. Sa kadaghan na kaayo sa atong mga balaod. Sa nagtumpi tumpi na nga mga local nga mga ordinansa, ug mga kamandoan, ug resolusyon sa mga ahengsyang administratibo sa gobyerno kini wala gyod makahahatag ug kalainan sa kinabuhisa kinabag-ang kabus. Gimandoan man unta sa atong konstitusyon ang atong kagamhanan sa pagbaton sa baroganan nga gitawag ug Social Justice , ang baroganan sa paghatag ug mas dakong pagtagad niadtong mga kabus ug uyamot diha sa balaod ug pagpatuman niini apan wala kini mahitabo sa tinuod nga kahimtang. Kay bisan tuod ug daghan na kaayong mga balaod nga napasar sa kongreso alang sa mga kabus ug huyang nga mga sector sama sa mga urban poor, mamumuo, mag-uuma, mangingisda, lumad, kababayen-an, katigulangan , ug uban pang makaluoluoy nga hut-ong, wala gyod kini mahatagi ug katumananan. Kay mismo ang mga nagpatuman niini u gang mga tigdumala sa hustisya wala may kinasingkasing nga tumong nga hatagan kinig kinabuhi.

Maong samtang nagkadaghan ang balaod, nagkadaghan ang mga abogado, misamot hinuon ka daghan ang inhustisya, panaugdaug ug pagpahimulos. Ug daw halos wala nay tawo nga mosalig nga mapanalipdan siya sa balaod. Hinuon nagkadaghan ang mga tawo nga nawad-an nag paglaom ug pagsalig sa atong mga institusyon. Ug kini makita hulagway sa inadlaw-adlaw natong kasinatian. Sa laing bahin kini misangpot sa paghari sa pipila ka mga adunahan ug nagharing hut-ong. Sila man kadtong dunay salapi nga ikasuborno sa mga nagagunit sa balaod ug nagpatuman sa hustisya. Sila man kadtong dunay gahom ug koneksyon ibabaw sa mga tigpatuman sa balaod. Ug sa kadunot sa sistema, ug kakurakot sa atong mga ahensya sa kagamahan ug hustisya sayon ra kaayo nilang ipatigbabaw ang ilang gustong mahitabo bisan pa man sukwahi kini sa balaod. Samtang intawon ang kinabag-ang kabus maoy gilisod lisod ug sayon ra kaayong signiton sa gamay kaayong mga bikil, ug na maoy naglukdo sa gibug-aton sa mga palas-onon sa kagamhanan ug balaod nga gitungtungoan sa pipila mga mga adunahan ug gamhanan. Kining maong kahimtang mao ang milumpag sa tinuod nga kahulogan sa demokrasya nga mao ang paghari sa kabubut-on sa kinabag-an ug mayoriya sa katawhan.

Dili bag-o ang awhag ni Chief Justice Renato Puno ngadto sa mga abogado. Gani mao kini ang tinuod ug gipanumpa nga kaakohan sa usa ka abogado nga ilang gitun-an bisan pa sa ilang pagtungha sa balaod. Ako mismo kanunay nang nakadungog ning maong maymay sa niadtong bata pa kaayo ako sa akong amahan nga maoy nagdasig kanako aron maabogado. Apan sa 43,000 ka mga abogado karon sa atong nasod pipila lang kaha ang adunay kasingkasing aron himoon kining maong buluhaton? Pipila lang kaha ang andam mosakripisyo aron atimanon ang panginahanglan sa hustisya sa masang katawhan. Dili daotan ang maningil ug mahimong adunahan dinhi ning maong propesyon. Ang dili maayo mao nga diha sa pagpanginabuhi ug pagpangita ug tingusbawan pinaagi ning maong propesyon, daw nahikalimtan sa kinabag-ang mga abogado ang tinuod nilang buluhaton ug misyon. Ug matod pa ni Puno mas bug-at kining maong hagit pagkakaron nga hilabihan ka dako ang kalisdanan ug kagutom nga giatubang sa atong nasod ug sa tibuok kalibotan tungod ning nasinati nga global economic recession.

Ug labaw sa tanan ang kaakohan sa pagpanlipod sa mga kabus dili lamang iya sa mga abogado. Kaakohan kining nga kinahanglan tamdan natong tanan bisan unsa pa man ang atong propesyon, trabaho, negosyo ug hut-ong sa katilingban. Ang pag-unong sa kalisod ug pagpakig-uban sa mga timawa mahimo natong hatagan ug katumanan diha sa atong inadlaw-adlaw nga pagpakiglambigit sa atong mga igsoon. Ug kini mahimo diha sa pagtan-aw sa atong mga igsoon dili isip mga butang nga pahimuslan ug gamiton, kundili isip mga nawong ug representasyon sa atong Ginoong Hesus dinhi sa tawhanong kalibotan.

Kay sa madugayg sa madali. Sa gusto nato ug sa dili. Maabogado man kita o dili, bisan unsa man ang atong propesyon ug negosyo moabot gayod ang gutlo nga kita paninglan sa Diyos kun giunsa nato siya pagtagad ang labing kabus sa atong kaigsoonan

Makahuloganon unta ang atong pagpamalandong ug pagsinati sa Semana Santa.

Legal Information

Pangutana: Unsay kahulogan sa Social Justice;

Tubag: Ang social justice mao ang doktrina nga gimontar sa atong konstitusyon nga nagmando sa kagamhanan sa paghatag ug una ug labing dakong pagtagad sa mga kabus ug huyang nga hut-ong sa katilingban. Gihubad kini ni kanhi Presidente Ramon Magsaysay sa pag-ngon. Ang mga kabus kinahanglang adunahan diha sa balaod.