DIVORCE PHILIPPINE STYLE Ikaduha ug kataposang serye

BALAOD UG KAMATOURAN

Ni:

Atty. Ver Quimco

DIVORCE PHILIPPINE STYLE

Ikaduha ug kataposang serye

Niadtong miaging bulan gipakanaug sa Korte suprema ang usa ka kaso nga daw nagbakwi sa higpit nga mga tamdanan sa kasong Republic vs. Molina. Ang maong kaso nga giulohan ug Edward Ngo Te vs. Rowena Yu Te nga gipakanaug sa Korte Suprema niadtong Pebrero 13, 2009, milugak ang kanhi hugot kaayo nga sukdanan sa pag-ila kun unsa ang phsychological incapacity isip hinungdan aron bulagan ang managtiayon.

Ang maong kaso naglambigit sa usa ka managtiayon kang kansang relasyon nagsugod lang sa usa ka yanong relasyon sa managhigala human sa ilang panag-ila sa bulan sa Enero 1996 ug milambo sa panag-uyab. Human sa hamubo nga higayon sa panagrelasyon ang babaye misugyot sa lalaki nga magtaban. Sa sinugdanan nananagana ang lalaki tungod kay siya wala pay trabaho. Apan hilabihan ka subsob ang paraygong sugyot sa babaye nga tungod niini sa kataposan nagkasabot gayod sila nga magtaban. 80 pesos ang kuwartang dala sa lalaki ug ang babaye ang mipalit ug ticket sa barko. Gikan sa manila milawig sila ngadto sa Sugbo. Apan wala kaabtig bulan nahurot ang ilang kuwarta. Sa maong kahimtang napugos sila pagdangop sa uyoan sa babaye nga mipakasal kanila sa huwes.

Nag-ipon sila sa balay sa uyoan sa asawa apan inanay nga gibati sa lalaki ang hilabihang pagpig-ot kaniya sa iyang asawa ug sa uyoan niini. Gihangyo sa bana ang iyang asawa nga mamalhin silag puyo sa panimalay sa ginikanan niini apan midumili ang asawa. Hangtod nga miabot ang panahon nga mikagiw ang lalaki ug mibalhin pagpuyo sa balay sa iyang ginikanan. Ang maong panagbangi sa dapit puy-anan sa magtiayon milamay ngadto sa dakong panag-away nga misangpot gayod sa panagbulag sa managtiayon. Ug sa bulan sa Enero tuig 2000, ang bana mipasaka na gayod ug kaso sa hukmanan aron pangayoon nga ianular ang iyang kaminyoon uban sa iyang asawa sa pasangil nga ang naulahi nagbaton ug psychological incapacity.

Human sa husay gipahakanaug sa Korte ang hukom nga nagtugot sa petisyon ug nagbahas sa kaminyoon tungod sa psychological incapacity. Kini gibase sa report sa usa ka psychologist nga naghiling sa bana ug wala gayod makahiling o makaexamine sa asawa. Ang maong report nag-ingon nga kuno ang bana ug asawa dunay mga personality disorders

Giapelar ang maong kasong ngadto sa Court of Appeals. Ug didto gibakwi sa Court of Appeals ang desisyon sa Regional Trial Court sa pag-ingon nga wala gayod mapakita ang psychological incapacity diha sa ebidensya nga napresentar. Matod sa Court of Appeals nga mismo ang psychologist wala gani mahiling o moexamine sa asawa ug ang iyang findings gibase lang sa kun unsay gisulti sa bana nga maoy nagbayad sa iyang serbisyo. Labaw sa tanan, matod sa Court of Appeals sa maong kaso wala gayod mapakita nga ang giingong psychological incapacity dili mao ang matang sa sakit sa pangisip nga giingon sa Korte Suprema sa kasong Republic vs. Molina base sa tulo ka mga klarong tamdanan. Gibug-atun o pagkagrabe, ang kahimtang nga naa na kini sa wala pa ang kaminyoon o antecedence, ug ang incurability ang kahimtang nga kinahanglang dili na gayod mayo ang maong sakit o apan sa panghunahuna ug malungtaron kining mohikaw sa usa ka tawong minyo sa paghimo sa iyang batakang obligasyon isip tawong minyo.

Apan sa dihang giapelar sa bana ang maong desisyon ngadto sa Korte Suprema, nausab ang hangin didto sa labing taas nga hukmanan ug daw nahikalimtan niini ang higpit nga mga doktrina sa kasong Republic vs. Molina nga unang gihukman niini aron mapugngan ang basta na lang pagbahas sa kaminyoon tungod sa psychological incapacity.

Sa desisyon niini ang Korte Suprema nagkanayon nga dili angayng magpahigot ang mga hukmanan sa higpit nga doktrina sa kasong Republic vs. Molina, ug angay lang nga ang maong doktrina iaplikar base sa kahimtang sa matag kaso. Dinhi ning maong kaso gituhoan sa Korte Suprema ang report sa usa ka psychologist nga gibayran mismo sa bana, ug gani wala man gyod linawas nga makahiling sa asawa . Gidawat sa Korte Suprema ang report sa maong psychologist ug giuyonan niini ang desisyon sa Regional Trial Court nga base lang sa maong pruyba ilhon na nga grabe, dili maulian, ug naa nang daan sa wala pa ug nagpadayon hangtod nga naa na ang maong balatian sa panghunahuna nga mohikaw sa managtiayon nga mohimo sa ilang mga batakang gimbuhaton isip mga tawong minyo.

Dayag ang epekto sa maong desisyon nga nahimo na usab karon tipik sa atong mga balaod. Mahimong makalimtan sa hukmanan ang paghigpit sa mga kaso sa annulment base sa hinungdan sa psychological incapacity. Mahimong base lamang sa pasangil sa usa ka tawong minyo nga siya o ang iyang bana o asawa naa sa maong balatian, kun kini dasonan lang didto sa hukmanan sa usa ka psychiatrist o psychologist nga lagmit kun dunay ikabayad andam usab nga mohimo sa maong report, nan mahimong mabahas na ang usa ka kaminyoon.

Kun hilabihan ka daghan nga nakalusot nga mga annulment kaniadto nga gipasaka sa mga magtiayon nga sa tinuod lang wala gayod niining maong balatian sa psychological incapacity sa panahon nga tin-aw pa ang doktrina sa Republic vs. Molina, unsa na lang kaha karon ? Karon nga klarong gipasayon na pag-ayo sa Korte Suprema kining maong kaso. Dili kaha mosamot kadaghan sa atong mga kaigsoonan nga tungod lang kay may salapi sudlan ug gawsan na lang sa labing sayon ang kaminyoon samtang nahibilin nga makaluluoy ug nahisalaag ang ilang mga anak?

Tinuod daghan sa mga kaminyoon ang dili na gayod angay magpadayon , ug angay lang hatagan ug kahigayonan sa bag-ong kinabuhi ang mga nahinayak pagsulod niini tungod kay kini gimbut-an man mismo sa Article 36 sa Family Code. Apan dili kaha nga kining maong desisyon sa Korte Suprema mohimog dalan aron malumpag na sa dayon ang Pilipinhong pagtahod sa kasagrado sa pamilya ug kaminyoon?

Legal Information

Pangutana: Unsay kahulogan sa pulong subpoena?

Tubag: Ang subpoena maong ang usa ka mando sa hukmanan o ahensya nga dunay gahom sa paghusay aron nga magpatawag sa usa ka tawo aron manestigos. Kun ang iyang panestigos ibase sa iyang pagpahahayag sa iyang nahibaw-an gitawag kini ug subpoena adtestificandum. Kun ang ang gikinahanglang mao ang dokumento o butang nga iyang gihuptan aron ipresentar sa Korte, gitawag kini ug subpoena duces tecum.