Saturday, March 7, 2009

SORI BAY. . SA BALAOD DILI PA GYOD KA MAINDAY

Mahimo ba base sa balaod nga usbon ang record sa birth certificate sa usa ka lalaki nga nagpausab na sa iyang lawas ug kinatawo ngadto sa pagkababaye aron ilhon nga nga babaye ang iyang pagkatawo?

Sa atong tulumanon sa radio usa ka higayon na nga gihatod kining maong pangutana . Grabe na gyod ka luhag sa atong kalibotan ug kaabante sa kinaadman sa tawo. Halos gidawat na sa daghang mga komunidad sa kalibotan ang kahimtang sa pagkabayot ug pagkatomboy, ug gani duna na may mga nasod didto sa kasadpan nga nag-ila kanila ug nagtugot sa gitawag nga same sex marriage. Liboan na ka mga managsamamang babaye ug lalaki ang nagminyo pinaagi sa usa ka legal nga seremonyas sa kaminyoon.

Hinuon sa mga nasod sama sa Pilipinas nga padayon pang nagsagop sa konserbatibong baroganan nga nagdumili pag-ila sa kahimtang sa mga bayot ug tomboy isip lahi nga gender, daghan ug kalisdanan nga nasinati ang maong hut-ong. Gani pipila ka tuig pa lang giayran sa comelec ang mga bayot nga mosalmot sa elekyon sa party list sa hinungdan nga ang sector sa mga bayot ug tomboy wala pa man ilha sa balaod isip lakip sa mga sektor nga angay mosalmot sa partylist.

Maong intawon bisan unsa na lang ang ilang gihimo aron maila. Pipila sa mga kahimtang nga gisumbong kanato mao kining gihimong pag-usab sa kinatawo aron mahimo silang hingpit na gayod nga babaye ug dili na alang alang nga lalaki. Ang modernong siyensiya ug medisina makatubag na kuno niini. Ang maskuladong dughan sa usa ka lalaki mahimo na diayng pagtuboon aron mahimong usa ka tuyhad ug nga muto sa usa ka babaye. Ug bisan ang tinagoang armas ni adan mahimo na langkaton ug hulipan sa bulak nga iya lang sa usa ka hingpit nga babaye.

Ug ang mas makapakurat niini mao ang conpirmadong mga impormasyon nga ang maong pamaagi wala lamang gihimo sa daghan, kundili daghan na kaayong mga lalaki sa tibuok kalibotan ang midawat niini ug nakakat-on na paghigugma ning maong mga sexual converts. Gani daghan sa atong mga klienteng nga nakasinati ning maong pagusab sa kinatawo nagbaton man ug mga hinigugmang lalaki nga nasayod sa maong kahimtang ug gani mao pay midasig ug migasto sa mga balayronon pagusab sa ilang kinatawo. Aron mahingpit na gayod ang ilang paghigugmaay.

Maong kinahanglan gyod nga atong tubagon kining pangutana. Gitugotan ug ilhon ba sa balaod ang kausaban sa kinatawo aron himoong basehan sa pag-usab sa iyang record gikan sa pagkalalaki ngadto sa pagkababaye?

Wala ug wala gayod. Ang usa ka lalaki nga magpausab sa iyang kinatawo aron ilhon nga usa ka babaye.Magpabiling lalaki diha sa mga mata sa balaod. Kini ang ang gideklarar sa Korte Suprema sa usa ka kaso nga gihukman niini niadtong tuig 2007 nga naglambigit sa susamang isyu. Usa ka lalake sa iyang pagkatawo apan sa iya nang pagtubo ug pagdako iyang gibati nga siya usa ka babaye nga nabilanggo sa lawas sa usa ka lalaki. Sa laktod nga pagkasulti usa ka bayot. Gipadayonan niya ang iyang pagbati. Gikan sa ngalan nga Rommel siya nagpaila na nga Mely. Ug sa paningkamot nga matuman gayod ang iyang pagbati siya migasto aron mausab ang iyang kinatawo gikan sa pagkalalaki ngadto sa pagkababaye. Bisan 45 anyos na siya nakaplag pa siya usa ka uyab nga lalaking amerikano nga gustong mangasawa kaniya bisan nasayod sa iyang kahimtang. Maong aron mawagtang ang mga bikil sa iyang pagkatawo tungod sa maong kahimtang tinabangan sa usa ka abogado mipasaka siyang sumbong, usa ka petisyon didto sa regional trial court sa Manila aron pangayoon nga usbon ang iyang ngalan sa iyang certificate gikan sa ngalan nga Rommel ngadto sa ngalan nga Mely, ug sa iyang pagkalalaki nga nahimutang sa maong record ngadto na sa pagkababaye.

Human sa husay gihatag sa Korte ang iyang gipangayo ug gitugotan na usbon ang iyang ngalan ngadto na sa ngalang Mely ug ang record sa iyang birth certificate gikan sa pagkalalaki ngadto sa pagkababaye. Gikalipay na unta niya ang maong desisyon apan ang Solicitor General nga nagrepresentar sa kagamhanan miapelar ngadto sa Court of Appeals nga mibakwi ug miusab sa desisyon ug midumili paghatag sa gipangayo ni Rommel. Midangop siya sa Korte Suprema aron sa kataposang kahigayonan makuha ang iyang gipangayo. Apan giuyonan sa Supreme Court ang hukom sa Court of Appeals ug hingpit nga giayran ang iyang gipangayo sa iyang petisyon.

Sa hukom sa Supreme Court nga nahimo na karong tipik sa atong mga balaod nagdumili kini paghatag sa gipangayo ni Rommel tungod kay una sa tanan wala pay balaod nga mahimong basehan aron usbon ang gender diha sa birth certificate gikan sa pagkalalaki ngadto sa pagkababaye, o gikan ba kaha sa pagkababaye ngadto sa pagkalalaki. Matod sa labing taas nga hukmanan gikinahanglan pa nga mapasar ang maong balaod aron makita ang mga tamdanan unsaon ug unsay mga sangpotanan sa maong kausaban. Kay dili tiaw ang gipangayo ni Rommel kun gitugotan pa kadto mahimong dako kaayong kalibog sa mga katungod ang manghitabo sa publiko .

Ang maong hukom sukwahi sa mga balaod ug hukom sa mga hukmanan didto sa Amerika sama sa estado sa Florida nga naghatag na sa pagtugot sa kausaban sa pagkababaye o pagkalaki ug naghatag ug mas bug-at nga pagtahod sa pagbati ug gusto sa usa ka tawo aron mopili ug unsay iyang sexual preferences. Malas alang kang Mely ug sa tanang susama kaniyag pagbati ug pangandoy sama usa sa daghan nang miduol kanato nga wala mokuyog sa maong baroganan ang atong Korte Suprema.

Hinuon wala gayod hingpit nga giayran sa Korte Suprema ang gipangayo ni Rommel alyas Mely. Kini hinuon nagsugyot nga mahimong iwahing ang atensyon sa sector ni Mely ang paningkamot nga mapasar sa Kongreso ug mahingpit ang usa ka balaod nga magtugot sa gender change sa mga transsexuals.

Pagkakaron ug hangtod nga moabot kining maong balaod dinhi sa atong nasod ang pagkababaye ug pagkalalaki ilhon lamang diha mismo sa lawas nga gihatag sa Diyos kanato sa atong pagkahimugso ug dili mahimong ibase luhag nga pagbati ug pangandoy sa tawo.

Legal Information

Pangutana: Unsay kahulogan sa Right against Self Incrimination?

Tubag: Kini mao ang katungod sa sinumbong ug testigo sa usa ka kaso batok sa mga pangutana ug mando nga kun iyang tubagon ug tumanon mahimong gamiton nga ebidensya aron taralon siya sa laing kaso. Kining maong katungod gipanalipdan sa atong konstitusyon ug giila bisan sa Rules of Court. Tungod niini ang nagsumbong dili mahimong mogamit sa sinumbong nga testigo batok sa iyang kaugalingon, ug dili mahimong makapangutana ug makapahimo ug buhat diha iyang pagpanestigos nga mahimong gamiton aron taralon siya sa laing kaso o tulubagon.

No comments: