DIVORCE Philippine Style ( Una sa duha ka serye)

BALAOD UG KAMATOURAN
Ni:
Atty. Ver Quimco
DIVORCE Philippine Style
( Una sa duha ka serye)
What God has joined together. Let no man put asunder .Ang gihiusa sa Diyos dili mahimong pagabulagon sa tawo. Dinhi nakabase ang baroganan sa kasagrado ug kalig-on sa Pilipinhong kaminyoon. Maong mismo ang atong konstitusyon, ug ang mga lagda kalambigit kaminyoon diha sa Civil Code, family code higpit gyod kaayo batok sa panagbulag.
Ang pilipinhong kaminyoon giila isip usa ka espesyal nga kontrata ug sagradong institusyon sa katilingban. Kini ang sukaranan sa kinabuhi sa Pamilya ug samtang ang pagsulod niini gibase sa gawasnong kabubut-on human makasulod niini ang bana ug asawa mahigot na niini hangtod sa tibuok nilang kinabuhi ug ang mga termino niini gimbut-an na sa balaod ug dili sa gusto ug kabubut-on sa magtiayon. Ug kining maong baroganan sa atong mga balaod sangpotanan sa influensya sa simbahang katoliko ang relihiyon nga dominante sa atong nasod sa hapit na mag 500 ka tuig.
Maong samtang bisan sa kadaghan na sa mga nasod nga nagtugot na sa diborsyo ang Pilipinas hangtod pagkakaron wala gayod modawat niini. Ug bisan sa pipila na ka hana sa mga magbabalaod wala gyod molusot ang diborsyo sa atong kongreso. Ug kini tungod sa kusganong pagsupak sa simbahang katoliko dinhi sa atong nasod.
Hinuon niadtong 1988, sa dihang napasa ang family code of the Philippines nahimong tipik sa maong balaod ang usa ka lagda nga nagtugot sa pagbahas sa kaminyoon . Kini mao ang Article 36 sa maong balaod nga nagtugot nga nagtugot sa mga hukmanan sa pagbahas sa usa ka kaminyoon kun dunay pruyba nga ang sa pagsulod sa kaminyoon ang usa o ang duha nga magtiayon nagbaton ning balatian sa panghunahuna nga gitawag nga psychological incapacity. Daw bakikaw nga kamatouran, apan kining maong lagda nagagikan lang usab sa balaod sa simbahan kun Code of Canon Law nga nag-ila ning maong kahimtang isip sukaranan sa pag-anular sa kaminyoon. Apan nakaprobleme niini mao nga Family Code ug bisan ang Canon law sa simbahan wala man maghatag ug klarong kahulogan ug tamdanan kun unsa gayod ug kanus-a gayod mahitabo kining kahimtang sa psychological incapacity.Igo lang kining miingon nga kini mao ang kahimtang sa panghunahuna sa usa ka tawo diin moepekto sa iyang kapakyasan sa paghimo sa iyang mga batakang buluhaton ug obligasyon sa kaminyoon.
Kining kakulangon sa balaod sa paghatag ug tino nga kahulogan unsa gayod ang phsychological incapacity nahimong hinungdan sa kalibog kun unsa gayod ang psychological incapacity, ug gani nahimong kining kahigayonan sa daghang mga magtiayon aron mabahas ang ilang kaminyoon. Ug sugod niadtong 1988 nagbaha ang daghan kaayong mga kaso sa hukmanan sa mga magtiayong gustong magbulag sa pasangil nga kuno usa kanila duna ning maong kabilinggan ug daghan kanila nagmalamposon pagkuha ug pabor nga hukom sa hukmanan. Kun atong mahinumdoman daghan kaayong mga artista ug inilang mga magtiayon nga nagkabulag tungod niini. Ang kasal nila ni Sharon Cuneta ug Gabby Concepcion, Martin Nievera ug Pops Fernandez, Alma Moreno ug Joey Marquez, Carmina Villaroel ug Rustom Padilla ug daghan pang uban, gibahas sa hukmanan tungod ning maong lagda sa balaod.
Maong nahimo nang uso kining maong matang sa legal nga panagbulag. Basta duna lay kuwarta ang magtiayon nga wala nay gana sa ilang kaminyoon. Dali ra kaayo nilang makuha ang usa ka desisyon nga magbulag kanila aron magminyo na pog lain. Kining maong kahimtang nahimong hinungdan aron maalarma ang daghang sector nga nag-ila sa panginahanglan sa usa ka lig-ong kaminyoon ug banay. Gitawag na gani kining maong balaod ug Divorce Philippine Style.
Tungod niining maong mga kabalaka ang atong Korte Suprema niadtong 1997 sa kasong giulohan ug Republic vs. Molina milatid ug klarong mga tamdanan kun unsa ang gikinahanglang ebidensya ug rekisito niining maong mga kaso. Dili tiaw ang mga rekisito nga gipakanaug sa Korte Suprema . Gimando niini nga kinahanglang nga imatuod gayod hukmanan pinaagi sa mga batid ug experto nga mohiling ug mohimog pagtuon sa magtiayon nga nahilambigit sa kaso nga naa ang psychological incapacity ug ilhon gayod ang tinugdan ug sinugdanan niini isip usa ka sakit sa panghunahuna. Ug kinihanglang ang maong sakita mosangpot sa grabe nga kapakyasan sa usa ka tawong minyo sa paghimo sa iyang mga batakang obligasyon sa kaminyoon.
Tulo ka mga batakang elemento ang gikinahanglang imatuod gayod didto sa hukmanan. Una ang elemento sa Antecedence ang pruyba nga momatuod nga ang maong balatian sa pangutok naa nang daan sa wala pa ang kaminyoon ; Ikaduha ang Gravity, ang kagrabe sa maong sakit nga mosangpot nga ang hingtungdan dili na gayod makahimo sa iyang buluhaton isip tawo minyo, ug ang ikatulo ang elemento nga gitawag ug incurability diin gikinahanglan nga ipakita sa mga experts sama sa mga psychiatrist ug psychologist nga dili na gayod madala ug tambal ug dili na gayod maulian ang maong sakit sa pangisip.
Ang maong desisyon nakatabang kaayo pagsumpo sa dili maayong paagi sa pagamit sa maong balaod aron magkabulag. Tungod ning maong desisyon nahimo nang kute kaayo ang pagpasaka ug pagmatuod ning maong kaso sa hukmanan. Ug kun atong mahinumdoman gani bisan ang kaso sa artistang si Amy Perez nga mipasaka ning maong petitisyon batok sa iyang bana giayran bisan sa Korte Suprema. Gikan niadtong nahimo na gyod nga lisod ang pagbahas sa kaminyoon pinaagi ning maong lagda sa balaod.
Sa sunod gula ning maong lindog atong hisgotan ang bag-ong desisyon sa Korte Suprema nga naghimo na usab nga sayon sa mga magtiayon nga magbulag pinaagi ning maong lagda sa balaod.

Legal Information
Pangutana: Mahimo bang mapapahawa sa Kapitan sa Barangay ang sekretaryo sa Barangay kun walay igong hinungdan?
Tubag: Ang Section 389 b, sa R.A. 7160 nagtugot sa Kapitan sa Barangay sa pagtudlo ug paghulip sa mga tinudlo nga empleado sa barangay lakip na niini ang sekretaryo sa barangay basta kini uyonan sa mayoriya sa mga sakop sa Sangguniang Barangay. Gahom kini nga mahimo nilang gamiton kun mawala na ang ilang pagsalig sa moang mga tinudlo nga opisyal sa barangay.( Ramon Alquizola et. Al. vs. Gallardo Ocol et.al G.R. no. 132413 Aug. 27,1999)